خانه شرکت ملی نفت ایران؛ سرانجام قرارداد کرسنت چه سرمایه‌ای از ایرانیان بر باد داد؟
این روزها کمتر فرد ایرانی است که در جراید و مطبوعات، خبرگزاری‌ها و شبکه‌های مجازی داخل و خارج از کشور، خبر حکم دادگاه تجدیدنظر انگلستان در قبال توقیف ساختمان تحت مالکیت وزارت نفت ایران در لندن معروف به خانۀ شرکت ملی نفت ایران، به‌عنوان بخشی از بدهی‌های قرارداد پرحاشیۀ کرسنت را مطالعه نکرده یا به گوشش نخورده باشد. اتفاقی تلخ برای ایرانیان که حکایت از اموال ملی و سرمایه‌هایی ارزشمند دارد که بر باد رفته است...
این روزها کمتر فرد ایرانی است که در جراید و مطبوعات، خبرگزاری‌ها و شبکه‌های مجازی داخل و خارج از کشور، خبر حکم دادگاه تجدیدنظر انگلستان در قبال توقیف ساختمان تحت مالکیت وزارت نفت ایران در لندن معروف به خانۀ شرکت ملی نفت ایران، به‌عنوان بخشی از بدهی‌های قرارداد پرحاشیۀ کرسنت را مطالعه نکرده یا به گوشش نخورده باشد. اتفاقی تلخ برای ایرانیان که حکایت از اموال ملی و سرمایه‌هایی ارزشمند دارد که بر باد رفته است. حکمی که فروردین‌ماه 1403 صادر اما با اعتراضاتی از سوی ایران و اقداماتی نظیر انتقال مالکیت بنا بلافاصله پس از صدور رأی به صندوق بازنشستگی و رفاه کارکنان صنعت نفت برای دولتی تلقی نشدن ساختمان و جلوگیری از توقیف، به امید تغییر رأی همراه شد ولی چند روز گذشته، کارساز واقع نشده و مجدد در دادگاه تجدیدنظر دوباره همان حکم قبلی تأیید و ساختمان به تملک شرکت اهل امارات متحدۀ عربی درآمد. ساختمانی که تنها قربانی این قرارداد نبوده و اخباری مبنی بر مصادره و توقیف بنای دیگر دفتر شرکت ملی نفت ایران نیز در روتردام هلند به نفع این شرکت اماراتی به گوش می‌رسد.
بنای «دفتر امور بین‌الملل شرکت ملّی نفت ایران – شعبۀ انگلستان» که در عرصۀ بین‌المللی و رسانه‌های داخلی و خارجی با عنوان « خانۀ شرکت ملی نفت ایران – NIOC House» شناخته می‌شود، ساختمانی است که پیش از خریداری و تملک توسط دولت ایران، در دهۀ 1970 م. و در فاصلۀ سال‌های 1971 تا 1975 م. یعنی اواخر دهۀ 1340 و اوایل دهۀ 1350 ش. در توسعه‌ها و بازسازی‌های پس از جنگ جهانی دوم خیابان ویکتوریای لندن ساخته شد. با دگرگونی‌های منطقه، تثبیت جایگاه ایران به‌عنوان یک قدرت نفتی جهانی و ایدۀ ابطال قرارداد کنسرسیوم و مذاکرات برای عقد قرارداد جدید و ثمر یافتن آن در 30 جولای 1973م برابر با 8 مردادماه 1352 ش. شرکت ملی نفت ایران قدرت و سرمایۀ داخلی و بین‌المللی روزافزون یافت و در ردیف و رقابت شرکت‌های مهم نفتی جهان قرار گرفت؛ قرارداد و رخدادی که بسیاری آن را گام نهایی و عملی برای ملی شدن صنعت نفت ایران می‌دانند. ازاین‌رو، سرمایه‌گذاری‌های این شرکت در عرصۀ بین‌المللی فزونی یافت و ساختمان نوساز مذکور در 12 سپتامبر 1975م. برابر با 21 شهریور 1354ش. از سوی شرکت ملی نفت ایران به‌عنوان دفتر مرکزی شرکت در اروپا خریداری گردید؛ دفتری که تا پیش از انقلاب جمهوری اسلامی در ایران، به‌عنوان بزرگ‌ترین مرکز تجارت نفتی ایران در خارج از کشور به شمار می‌آمد.
حسن کامشاد (1304 – 1404ش.)، مترجم و پژوهشگر نامدار ادبیات فارسی، که سال‌ها در شرکت ملی نفت سابقۀ خدمت داشت و چندی در دفتر لندن نیز به‌عنوان مدیر پروژۀ مشارکتی کشتیرانی ایران و بریتانیا با محوریت همکاری دو شرکت ملی نفت ایران و شرکت نفت بی‌پی2 برای «اداره و به کار انداختن و ایجاد ناوگانی کشتی نفت‌کش جهت حمل نفت خام و فرآورده‌های نفتی و اشتغال به کلیۀ فعالیت‌های فرعی»، خدمت می‌کند، در کتاب زندگی‌نامۀ خودنوشتش، «حدیث نفس»، در وصف منطقۀ قرارگیری ساختمان در شهر لندن می‌نویسد:
«ادارۀ ما در مرکز مالی و بازرگانی لندن، معروف به سیتی [The City] ، میان کلیسای سینت‌پال [Saint Paul] و بانگ انگلستان، قرار داشت. این ناحیه هستۀ اولیۀ کلانْ‌شهر لندن است و در محدودۀ یک مایلی آن بسیار چیزها می‌توان دید. این‌جا در قرون وسطا سرتاپای شهر بود و رومیان دیواری دفاعی پیرامونش ساخته بودند که قسمت‌هایی از آن هنوز پابرجاست. جمعیت ساکن این بخش شب‌ها بیشتر از ده هزار نقر نیست، ولی روزهای هفته به هنگام کار و کاسبی به نزدیک نیم میلیون می‌رسد. عابران این خیابان‌های تنگ، آن‌هایی که لولهنگ‌شان زیاد آب بر می‌دارد، همه چتر به‌دست و کلاه لگنی به سر، آمدورفت می‌کنند. این دوروبر در ضمن لندنِ چارلز دیکنز است. بناهای باوقار تاریخی یادگار قرن هفدهم، با وجود بمباران‌های آلمان در جنگ جهانی دوم و نوسازی‌های دامنه‌دار سال‌های اخیر، به‌خوبی نگه‌داری شده‌اند. کوچه‌پس‌کوچه‌های پست و کثیفی که دیکنز نوجوانی‌اش را در پیچ‌وخم آن‌ها گذراند اغلب هنوز هست – منتها نه بدان پستی و پلیدی. توصیف‌های دیکنز از منظره‌ها، بوها، سروصداها و انبوه بی‌نوایان لندنِ آن دوران از دل‌نشین‌ترین و خاطره‌انگیزترین نوشته‌های ادبیات انگلیس است.
ظهرها پس از ناهار گاهگاهی در این کوچه‌ها پرسه می‌زدم. اسامی این خیابان‌ها در چهارصد سال گذشته عوض نشده است و آدم را اغلب به یاد شخصیت‌های دیکنز: پیپ، فاگین، نیکلاس نیکلبی، دیوید کاپرفیلد و ... می‌اندازد. دیکنز وقتی مشهور شد و پول‌وپله‌ای به‌هم رساند، خانۀ برازنده‌ای در همین حوالی اجاره کرد که امروزه موزۀ دیکنز شده است. محلۀ وکلا و حقوق‌دانان، خیابان روزنامه‌نگاران، و ناحیۀ تماشاخانه‌های برجامانده از دوران ویکتوریا نیز در همین نزدیکی‌هاست. یک حُسن مدیرشدن این است که آقا بالاسر نداری و می‌توانی هر چه بخواهی طفره بروی»
او محل کار خویش و بنای آن را نیز این‌گونه توصیف می‌کند:
«با این حال باید برگردم سرِ کار، اگرچه محیط اداره چنگی به دل نمی‌زند. همکاران ایرانی اکثر با فرنگی‌جماعت حشر و نشر چندان نداشته‌اند. تضاد آداب و فرهنگ دو ملت پیوسته برخورد و دردسر می‌آفریند. مثالی پیش پا افتاده بزنم از واقعۀ مضحکی که در روزهای نخست ورود ما روی داد. در ساختمان سر به آسمان کشیدۀ محل کار ما ادارات و دفاتر دیگر هم هست. روزی چند تن از همکاران ایرانی با آسانسور به پایین می‌رفتند. در طبقات زیرین انگلیسی لندهوری به آن‌ها می‌پیوندد. یکی از بچه‌ها به شوخی می‌گوید «بدترکیب عین عزرائیله!» مرد انگلیسی پوزخند بر لب، به فارسی روانی می‌گوید «آقا شما از کجا می‌دانید عزرائیل برترکیبه؟» طرف یکی از رؤسای بلندپایۀ بی‌پی بود، سال‌ها در آبادان کار کرده بود.»
آنچه در توصیفات کامشاد در رابطه با موضوع این جستار شایان توجه به نظر می‌رسد، موقعیت منحصربه‌فرد ساختمان و محل قرارگیری بنا در شهر لندن است. ساختمان همان‌طور که پیش‌تر نیز گفته شد، در خیابان ویکتوریا با پلاک شمارۀ 4 و در بخش تاریخی شهر لندن قرار دارد. خیابان ویکتوریا، یکی از خیابان‌های مهم در قلب لندن در نزدیکی رودخانۀ تیمز، کاخ باکینگهام و مجموعۀ ثبت جهانی وستمینیستر و بناهای آن نظیر کلیسای وستمینیستر، پارلمان انگلستان و ساعت معروف بیگ‌بن است که در میانۀ قرن 19م. در فاصلۀ سال‌های 1830 تا 1851 م. احداث می‌شود و یکی از اقدامات دولت وقت در مدرن‌سازی معماری و شهرسازی انگلستان به شمار می‌آید. پس از جنگ جهانی دوم و از دهۀ 1950 م. به بعد، سیمای خیابان دست‌خوش تغییرات جدی و ساخت‌وسازهای متفاوتی شده و به دلیل تخریب‌های ناشی از جنگ، اقداماتی برای بازسازی، نوسازی ساختمان‌ها و توسعۀ خیابان در دستور کار قرار می‌گیرد. بناهایی جدید که توأمان ضمن توجه به بستر قرارگیری دریکی از بافت‌های تاریخی لندن و هم‌جواری با دانه‌ها آن، اسلوب و الگویی نو داشته و روح جریان معماری مدرن در آن‌ها جریان دارد. خانۀ شرکت ملی نفت ایران یکی از این بناها در توسعۀ جدید خیابان در موقعیتی استثنایی در تقاطع دو خیابان مهم شهر لندن یعنی ویکتوریا و تاتهیل روبه‌روی کلیسای وستمینیستر و میدان پارلمان و در جوار تالار مرکزی وستمینیستر است. این ساختمان، توسط N.D.N Fairbairne . با کاربری اداری در 8 طبقه و 1 زیرزمین به شکلی پنج‌ضلعی در مرز مجموعۀ میراث جهانی یونسکوی وستمینیستر، طراحی و ساخته می‌شود. نماسازی و معماری بنا نظیر برخی دیگر دانه‌های موجود در خیابان ویکتوریا ساخته‌شده در توسعه‌های پس از جنگ جهانی دوم مانند ساختمان خانۀ بینارد (Baynard House)، بروتالیستی است و با الگو گیری از معماری گوتیک کلیساها و ابنیۀ مذهبی منطقه و بهره‌گیری از بتن نمایان اجراشده است.
پس از خریداری کامل بنا توسط شرکت ملی نفت ایران، ساختمان « خانۀ شرکت ملی نفت ایران – NIOC House» نامیده می‌شود؛ اگرچه همان‌طور که کامشاد نیز اشاره می‌کند، همۀ بخش‌ها توسط شرکت ملی نفت و دوایر مرتبط به آن استفاده نمی‌شود و ادارات و سازمان‌های دیگری نیز نظیر شرکت مادر تخصصی مدیریت تولید، انتقال و توزیع نیروی برق ایران موسوم به توانیر، در بخش‌هایی دیگر از ساختمان مستقر می‌شوند. پس از انقلاب جمهوری اسلامی ایران، درخواست‌هایی برای انتقال سفارتخانۀ ایران به این ساختمان به دولت مرکزی انگلستان به دلیل‌های مختلف ازجمله محدودیت فضایی موجود در ساختمان وقت سفارتخانه در کنزینگتون (Kensington) به دلیل آتش‌سوزی و تخریب‌های ایجادشده ناشی از حادثۀ گروگان‌گیری اردیبهشت‌ماه. 1359ش. توسط گروه «الشهید» و فشارها و چالش‌های مالی، داده می‌شود اما دولت وقت انگلستان به دلیل قرارگیری ساختمان خانۀ شرکت ملی نفت در نزدیکی مجموعۀ سلطنتی، دوایر و وزارتخانه‌های دولتی و بناهای مهم حکومتی، با دولت ایران مخالفت می‌کند؛ بااین‌حال شایعه‌هایی از حضور بخش‌هایی از کنسولگری و سفارتخانۀ ایران در این ساختمان در آن دوران، نظیر نقل‌مکان دفتر پشتیبانی تدارکات و تسلیحات نظامی ایران(Iranian Military Procurement Offices (IMPOs)) که از دورۀ پهلوی مسئولیت خرید ادوات، تجهیزات و تسلیحات نظامی در انگلستان را عهده‌دار بود و پس از انقلاب، نقشی قابل‌توجه در دورۀ جنگ هشت‌ساله عراق و ایران ایفا کرد، وجود دارد. استقرار شرکت‌های تجاری و سازمان‌هایی وابسته به دولت ایران در کنار شرکت ملی نفت نظر اتاق بازرگانی ایران و بریتانیا در دهه‌های بعد نیز ادامه می‌یابد و همین باعث می‌شود، تحریم‌های ایالات‌متحدۀ آمریکا و اروپا علیه برخی از این سازمان‌ها و شرکت‌ها نام و آدرس این ساختمان را در فهرست‌های تحریمی قرار دهد. همچنین، مغازه‌ها و طبقۀ همکف مشرف‌به خیابان نیز با عقد قراردادهای مالی در اختیار کاربرانی خارجی نظیر بانک بارکلیز (Barclays Bank) قرار می‌گیرد. اما شاید مهم‌ترین اتفاق در حیات این بنا، همین توقیف بنا در جریان محاکمۀ دولت ایران در شکایت‌های مرتبط به قرارداد معروف کرسنت گس باشد که به‌حکم دادگاه عالی بریتانیا این ساختمان توقیف و برای پرداخت گوشه‌ای از خسارت سنگین 2.4 میلیارد دلاری از تملک شرکت ملی نفت خارج می‌شود. رخدادی که ساختمان و مسائل مربوط به آن را در صدر اخبار ایران و جهان قرارداد. یکی از گران‌قیمت‌ترین ساختمان‌های لندن که در زمان رأی اولیۀ دادگاه بر توقیف، ارزشی بالغ‌بر 125 میلیون دلار (100 میلیون پوند) داشت. موقعیت ویژۀ ساختمان و منظرگاه بودن طبقۀ آخر آن رو به بسیاری از جاذبه‌های گردشگری شهر لندن، سبب گشته بود تا در سال‌های اخیر، بنا و ظرفیت‌های ویژۀ سرمایه‌گذاری آن به‌وسیۀ بهره‌برداران آن، از طریق وب‌سایت‌هایی با دسترسی عمومی تبلیغ و معرفی شود. همچنین، به سفارش و کارفرمایی «NAFT Trading and Technology» و مشاوره و طراحی دفتر معماری «Niazi Roden (David Roden Architects)» طرح‌هایی برای مقاوم‌سازی و بازسازی ساختمان و فضای داخلی آن و همچنین توسعۀ طبقۀ اضافه‌شده به بام بنا ارائه‌شده شود که بنا بر مشاهدات از طریق جست‌وجو در فضای مجازی، تا پیش از توقیف و مصادره به‌نظر می‌رسد کارگاه آن برپا و اقدامات مربوطه به خصوص در طبقۀ بام در حال انجام بوده است.
دفاتر شرکت ملی نفت ایران در لندن و روتردام که به خاطر قرارداد پرحاشیۀ کرسنت از دست رفت، تنها دو اثر از میراث غنی اما ناشناخته و ناخواندۀ صنعت نفت است که در داخل و خارج کشور از میان می‌رود. تاریخ ایران مدرن پیوندی تنگاتنگ با نفت و میراث برجای‌مانده از آن دارد و نفت را می‌توان یکی از دروازه‌های تجدد ایران در روزگار نو و پیشران‌هایی دانست که کشور را به‌سوی دنیای جدید می‌برد. میراث باقی‌مانده از نفت، نه‌فقط بناها و تأسیسات نفتی، بلکه گستره‌ای از میراث ملموس و ناملموس است که برخی مستقیم به نفت سروکار دارد و برخی ناشی از عاملیت‌های غیرمستقیم نفت است؛ برای مثال شرکت‌شهر نفتی آبادان همان‌قدر میراث نفتی به شمار می‌آید که موزۀ هنرهای معاصر و روایت شکل‌گیری و خرید آثار فاخر آن به دلیل حمایت‌های دولت و شرکت ملی نفت ناشی از افزایش فروش نفت و به‌تبع تصاعد بودجۀ دولت یا لغات، واژگان و آداب‌ورسومی که به‌واسطۀ صنعت نفت و کارکنان غیر ایرانی آن به ادبیات و فرهنگ‌عامه راه پیدا می‌کند یا نسلی از هنرمندان، سینماگران، نویسندگان، شاعران و فرهیختگان ایرانی که جزو کارکنان صنعت بوده‌اند و بسیاری حتی نقطۀ آغاز فعالیت‌های هنری و ادبی‌شان از صنعت نفت و دوایر مربوطۀ آن در داخل و خارج از کشور بوده است. تا امروز، نفت و نسبت‌های آن با این نگاه، به‌خوبی موردمطالعه و پژوهش دقیق قرار نگرفته است. همچنین، کثرت آثار، اسناد، مدارک و منابع مطالعاتی سبب شده تا چه نهادهای رسمی و دولتی و چه نهادهای خصوصی مطالعاتی و آرشیوی، بایگانی صحیح و دسته‌بندی‌شده‌ای از این میراث نداشته باشند و زیرساخت‌های شناخت برای شکل‌گیری این پژوهش‌ها و داوری و نقد تأثیرات و تأثرات نفت و آثار باقی‌مانده از آن را فراهم نسازند. ساختمان خانۀ شرکت ملی نفت ایران یکی از این آثار است که اکنون چون ازدست‌رفته، بیشتر به خاطر ارزشی مالی و موقعیت مکانی آن، اهمیت‌ها و دغدغه‌ها نسبت به آن شعله‌ور شده است؛ ساختمانی که تجربۀ پژوهش بر روی آن نشان داد در داخل از کشور، منابع مطالعاتی دقیقی در اختیار نبود و حتی بسیاری از بدنۀ متخصص حوزۀ نفت، از وجود آن و ارزش‌های معماری، مکانی و تاریخی آن بی‌اطلاع بودند و بیشتر اطلاعات به‌واسطۀ منابع خارج از کشور، در دسترس است؛ اطلاعاتی که برای تدقیق و اصلاح نادرستی‌های آن، نیازمند بررسی گسترده‌تر منابع و مطالعۀ عمیق بر آن‌ها است. ساختمانی که با توجه به موقعیت منحصربه‌فرد مکانی آن، می‌توانست مرکزی برای معرفی ایران و ظرفیت‌های غنی فرهنگی آن، محلی برای استقرار بنیادهای پژوهشی و فرهنگی میان دو کشور و محفلی برای گردهمایی مردم و خاصه علاقه‌مندان، گردشگران و دانشوران این حوزه در قلب شهر لندن باشد. میراث صنعت نفت ایران و همۀ آثار ملموس و ناملموس آن، به‌عنوان یک میراث فرهنگی بااعتبار و وجهۀ برجستۀ بین‌المللی امروزه نیازمند شناخت، مستندنگاری، حفاظت و بهره‌برداری اصولی است؛ صنعتی که خود نه حاشیه، بلکه یکی از مراکز تجدد ایران مدرن است و میراثی که می‌تواند رسانه‌ای برای معرفی ایران مدرن و معاصر و چهره و دستاوردهای آن به داخل و خارج از کشور باشد.
تصویر شمارۀ 1: نماهایی از بنای خانۀ شرکت ملی نفت ایران در شهر لندن و چشم‌اندازهای آن
تصویر شمارۀ 2: موقعیت قرارگیری بنای خانۀ شرکت ملی نفت ایران در عکس هوایی 1960م، پیش از ساخت بنا، و عکس هوایی 2025م.
تصویر شمارۀ 3: موقعیت قرارگیری بنای خانۀ شرکت ملی نفت ایران در مرکز تاریخی اداری لندن و بناهای هم‌جوار و همسایۀ آن
تصویر شمارۀ 4: طرح پیشنهادی دفتر معماری «Niazi Roden (David Roden Architects)» برای مقاوم‌سازی و بازسازی بنای خانۀ شرکت ملی نفت ایران و فضای داخلی آن و همچنین توسعۀ طبقۀ اضافه‌شده به بام بنا
تصویر شمارۀ 5: ساختمان وزارت تجارت، انرژی و استراتژی صنعتی در همسایگی خانۀ شرکت ملی نفت ایران که در فضای مجازی تصاویر آن به‌اشتباه به‌عنوان خانۀ شرکت ملی نفت ایران انتشار پیداکرده است.
_____
پی‌نوشت:
1. بخشی از مطالب این یادداشت، وام گرفته از یافته‌های پژوهشی است که نگارنده در همکاری با مرکز اسناد و موزه‌های صنعت نفت وزارتخانۀ نفت ایران و تأمین مالی نهاد پژوهشی مذکور، با محوریت شناخت و معرفی میراث معماری و شهری صنعت نفت ایران در بهمن و اسفندماه. 1403 ش. انجام داده است و مابقی، حاصل پژوهش مستقل نگارنده در راستای علایق و دغدغه‌های پژوهشی شخصی است. شایان ذکر است مسئولیت نظرات و تحلیل‌های ارائه‌شده در متن، بر عهدۀ نگارنده است.
2. Limited BP: The British Petroleum Company (مبدأ تأسیس و شکل‌گیری این شرکت، شرکت نفت انگلوپرشین (Anglo-(Persian Oil Company و سرمایه‌گذاری عظیم نفتی انگلستان در اواخر دورۀ قاجار در ایران و خوزستان است که بعدها به شرکت نفت انگلستان و ایران ( (Anglo-Iranian Oil Companyتغییر نام می‌دهد. با ملی شدن صنعت نفت در ایران، این شرکت به‌عنوان اصلی‌ترین و مهم‌ترین بهره‌بردار صنعت نفت ایران خلع ید شده، شراکت ایران در عایدات و سهام شرکت به اتمام رسیده و شرکت با نام جدید BP حیات جدیدی را آغاز می‌کند. امروزه این شرکت مهم نفتی جهان با نام BP p.l.c.: British Multinational Oil and Gas Company مشغول فعالیت است.
_____
مأخذ مطالب و تصاویر:
- کامشاد، حسن (1399). حدیث نفس؛ خاطرات رسته از فراموشی (متن کامل جلد 1 و 2). چاپ دهم. تهران: نشر نی.
- Salisbury, D. (2020). Arming Iran from the heart of Westminster? The Iranian military procurement offices, rumours and intelligence, 1981–1987. Intelligence and National Security, 35(7), 1042–1058. https://doi.org/10.1080/02684527.2020.1778380.
URL 1 –: هیئت تحریریۀ سایت تحلیلی خبری عصر ایران (1404، مهرماه 17). توقیف «خانه» شرکت نفت ایران در لندن، رسماً تایید شد. سایت تحلیلی خبری عصر ایران. بازیابی شده از:
https://www.asriran.com/fa/news/1101525/%D8%AA%D9%88%D9%82%DB%8C%D9%81-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%B4%D8%B1%DA%A9%D8%AA-%D9%86%D9%81%D8%AA-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%84%D9%86%D8%AF%D9%86-%D8%B1%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%8B-%D8%AA%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D8%AF-%D8%B4%D8%AF/ آخرین بازدید پنج‌شنبه 17.مهرماه. 1404 ش.
URL 2 –: هیئت تحریریۀ تجارت‌نیوز (1404، مهرماه 17). اینفوگرافی | ساختمان شرکت ملی نفت ایران در لندن چرا مهم است؟. تجارت‌نیوز. بازیابی شده از:
https://tejaratnews.com/%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%B1%DA%A9%D8%AA-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D9%86%D9%81%D8%AA-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86/ آخرین بازدید پنج‌شنبه 17.مهرماه. 1404 ش.
URL 3 –: هیئت تحریریۀ انرژی پرس (1404، مهرماه 17). توقیف ساختمان وزارت نفت در لندن، جدیدترین اپیزود از سیاست‌گذاری‌های اشتباه. انرژی‌پرس. بازیابی شده از:
https://energypress.ir/?p=12643آخرین بازدید پنج‌شنبه 17.مهرماه. 1404 ش./
– URL 4: Tahir, Tarigh. (2024, April 18). Iranian oil national company told to hand over $125m London headquarters. The National. https://www.thenationalnews.com/news/mena/2024/04/18/iranian-oil-national-company-told-to-hand-over-125m-london-headquarters// Last visited on October 9, 2025
– URL 5: NIAZI RODEN. (n.d.). 4 Victoria Street. NIAZI RODEN.
https://niaziroden.com/project/4-victoria-street// Last visited on October 9, 2025
– URL 6: UCL. (2015). Victoria Street, Mansion Flats And Model Dwellings. Ramble London.
https://www.ucl.ac.uk/ramble-london/home/victoria-street-mansion-flats-and-model-dwellings/ Last visited on October 9, 2025
– URL 7: A London Inheritance Board. (2019, October 6). Queen Victoria Street – A 19th Century City Improvement. A London Inheritance.
https://alondoninheritance.com/tag/queen-victoria-street// Last visited on October 9, 2025
– URL 8: https://1victoriastreet.uk/the-site// Last visited on October 9, 2025
– URL 9: https://4victoriastreet.co.uk// Last visited on October 9, 2025
– URL 10: https://4victoriastreet.co.uk/home-5// Last visited on October 9, 2025
– URL 11: https://www.facebook.com/ArchitectonicTravels/photos/nioc-house-barclays-banklondon-englandconstructed-1971-1975architect-ndn-fairbai/711838109512264// Last visited on October 9, 2025
– URL 12: https://www.instagram.com/architecture_in_a_blink/p/DGm84VnMeo1/?img_index=10/ Last visited on October 9, 2025
– URL 13: https://www.conisbee.co.uk/project/4-8-victoria-street-london// Last visited on October 9, 2025
– URL 14: https://www.skyscrapercity.com/threads/the-best-brutalist-buildings-around-the-world.1163565/page-91/ Last visited on October 9, 2025
– URL 15: https://www.buildington.co.uk/buildings/images/9545/ Last visited on October 9, 2025
– URL 16: https://globalrestructuringreview.com/article/uae-creditor-secures-transfer-of-iranian-property-under-uk-insolvency-act/ Last visited on October 9, 2025
– URL 17: https://www.wallpaperflare.com/united-kingdom-london-uk-cars-black-cab-taxi-road-building-wallpaper-eilhs/ Last visited on October 9, 2025
– URL 18: https://www.flickr.com/photos/conte/49061608287/in/photostream// Last visited on October 9, 2025
– URL 19: https://www.buildington.co.uk/buildings/8308/england/london-sw1/1-victoria-street/1-victoria-street/ Last visited on October 9, 2025
