تهران در حاشیه، رم در صدر

روزن‌آنلاین- در رویداد جایزه جهانی شهر هوشمند ۲۰۲۵ که با تمرکز بر هوش مصنوعی و با مشارکت بی‌سابقه شهرها برگزار شد، شهر رم ایتالیا با بازتعریف مدرنی از یک «شهر ابدی»، عنوان برترین شهر هوشمند جهان را از آن خود کرد. این در حالی است که تهران، که روزگاری در دوره مدیریت پیروز حناچی در جمع فینالیست‌های این رقابت جهانی می‌درخشید، برای چهارمین سال متوالی در سکوت کامل به سر می‌برد و جایگاهی در میان برترین‌ها نداشت.

به گزارش روزن‌آنلاین، جایزه جهانی شهر هوشمند (World Smart City Awards) یکی از معتبرترین جوایز بین‌المللی در حوزه نوآوری شهری است که هر سال در چارچوب کنگره جهانی شهر هوشمند (Smart City Expo World Congress - SCEWC) در بارسلونا اسپانیا اهدا می‌شود. این جایزه پروژه‌ها، استراتژی‌ها و ایده‌های پیشرو در هوشمندسازی شهرها را در دسته‌بندی‌هایی مانند City Award (جایزه اصلی شهر)، نوآوری، رهبری، و پروژه‌های خاص (مانند انرژی، محیط زیست، حمل‌ونقل، حکمرانی و غیره) ارزیابی می‌کند. هدف آن شناسایی راهکارهایی است که شهرها را پایدارتر، فراگیرتر و کارآمدتر می‌کنند.

رویداد ۲۰۲۵: رکوردشکنی در مشارکت و تمرکز بر هوش مصنوعی

این کنگره از ۴ تا ۶ نوامبر (۱۳ تا ۱۵ آبان ۱۴۰۴) در بارسلونا برگزار شد و با بیش از ۲۷,۰۰۰ شرکت‌کننده از ۱۴۳ کشور، ۱,۱۹۰ غرفه‌دار و تمرکز ویژه بر "زمان شهرها" (The Time for Cities)، رکورد جدیدی ثبت کرد. برای اولین بار، بخش "شهرهای مبتنی بر هوش مصنوعی" (AI-enabled Cities) معرفی شد که نقش AI در حل چالش‌های شهری مانند پایداری و کارایی را برجسته کرد. مراسم اهدای جوایز در ۵ نوامبر برگزار شد و پروژه‌های برتر از میان صدها متقاضی انتخاب شدند.

برندگان اصلی ۲۰۲۵

- جایزه شهر هوشمند سال ۲۰۲۵ (Smart City of 2025 - City Award): رم (ایتالیا) 

 رم به دلیل استراتژی جامع خود در استفاده از داده‌ها، شبکه ۵G و دوقلوهای دیجیتال (Digital Twins) برای بهبود حکمرانی شهری، خدمات عمومی، پایداری و تاب‌آوری (به ویژه پیش از رویداد Jubilee ۲۰۲۵) برنده شد. این استراتژی رم را به عنوان "شهر ابدی" مدرن بازتعریف می‌کند.

- جایزه رهبری (Leadership Award): میمونا محمد شریف (شهردار کوالالامپور مالزی و سابقاً مدیر اجرایی UN-Habitat) به پاس فعالیتهای جهانی در توسعه پارادایم‌های شهری نوین.

فینالیست‌های برجسته بخش City Award

علاوه بر رم، شهرهای زیر فینالیست بودند:

- یانگژو (چین): مدل "یانگژو" با تمرکز بر خدمات هوشمند، نظارت زیست‌محیطی و گردشگری مبتنی بر AI.

- کالی (کلمبیا): استراتژی CRESCER برای رشد شهری بدون آسیب به محیط زیست و عدالت اجتماعی، با تمرکز بر رودخانه Cauca

سایر جوایز در شش محور اصلی

 به گزارش روزن‌آنلاین، در بخش فناوری‌های توانمندساز، شهرهای هوشمند آرامکو (عربستان سعودی) برای پروژه «مغز شهر: پیش از مسائل»، یک پلتفرم مبتنی بر GenAI و دو موتوره دیجیتال که عملیات شهری خودمختار را امکان‌پذیر می‌کند، برنده شد. در بخش انرژی و محیط زیست، دولت مردمی شهرداری گوانگژو (چین) به خاطر استراتژی انرژی سبز خود، شامل ۱۱.۴۳ گیگاوات ظرفیت تجدیدپذیر و ۲۱۰ میلیون دلار تأمین مالی سبز، مورد تقدیر قرار گرفت. جایزه «فردا جابجایی» به شهر سئونگنام (کره جنوبی) به خاطر پلتفرم شهروندمحور «جابجایی به عنوان سرویس» (MaaS) که شاتل‌های خودمختار و تحویل پهپادی را ادغام می‌کند، اهدا شد. در بخش زندگی شمول، TETO Brasil (سائوپائولو) به خاطر پروژه «خانه تاب‌آور» خود که مسکن مدولار و سازگار با آب و هوا را در جوامع آسیب‌پذیر ارائه می‌دهد، برنده شد. در بخش زیرساخت‌ها و ساختمان‌ها، هیئت مسکن و توسعه سنگاپور به خاطر محوطه‌های مسکن عمومی هوشمند خود جایزه گرفت. در نهایت، مرکز شهر کنیسنتروم ولامسه استدن (بلژیک) جایزه مدیریت شهری را برای پروژه طراحی «شهرسازی الکترونیکی از طریق مشارکت» که یک طراحی مجدد مشترک از ۲۸ سرویس الکترونیکی عمومی در ۱۴ شهر فلاندری بود، از آن خود کرد.

دیگر دسته‌بندی‌ها و پروژه‌های برتر

- حکمرانی و اقتصاد (Governance & Economy): صندوق govtech کوردوبا (آرژانتین) در همکاری با IDB Lab – اولین صندوق سرمایه‌گذاری دولتی-خصوصی در آمریکای لاتین برای استارت‌آپ‌های شهری. پروژه‌های دیگر شامل نوآوری در تحرک، انرژی، محیط زیست و فناوری‌های توانمندساز بودند، اما جزئیات کامل برندگان فرعی در منابع رسمی هنوز (تا ۹ نوامبر ۲۰۲۵) به طور کامل منتشر نشده است.

وضعیت تهران و ایران در سالهای اخیر

به گزارش روزن‌آنلاین، تهران یا هیچ پروژه ایرانی در فینالیست‌ها یا برندگان ۲۰۲۵ حضور نداشت. آخرین دستاورد تهران مربوط به سال‌های ۲۰۱۹ (فینالیست City Award) و ۲۰۲۱ بود. در عوض، تمرکز ایران بر رویدادهای داخلی مانند ششمین نمایشگاه شهر هوشمند ایران (۱۳-۱۵ آبان در مصلی تهران) و رونمایی از "جایزه ملی شهر هوشمند ایران" است. این جایزه نشان‌دهنده روند جهانی به سمت شهرهای AI-محور و تاب‌آور است. رم با پیروزی خود، اروپا را در صدر قرار داد و ثابت کرد شهرهای تاریخی هم می‌توانند پیشرو باشند. جایزه جهانی شهر هوشمند، که در چارچوب کنگره Smart City Expo World Congress در بارسلونا اهدا می‌شود، یکی از معتبرترین جوایز بین‌المللی در حوزه هوشمندسازی شهری است. تهران در سال‌های اخیر تلاش‌هایی برای حضور در این رقابت داشته، اما دستاوردها عمدتاً بعد از سال 1400 ادامه پیدا نکرد و  از بعد از ۱۴۰۰ تاکنون هیچ رتبه، فینالیست یا حتی نامزدی در این جایزه جهانی ثبت نشده است.

دوره ۱۳۹۷–۱۴۰۰ اوج موفقیت تهران در جایزه جهانی بود و برنامه "تهران هوشمند" (Smart Tehran Program) که از سال‌های قبل شروع شده بود، به بار نشست.

2019 - برنامه تهران هوشمند به عنوان یکی از ۶ فینالیست نهایی بخش City Award (جایزه اصلی شهر هوشمند) انتخاب شد. رقبا شامل شهرهایی مانند بریستول (انگلیس)، کوریتیبا (برزیل)، مونته‌ویدئو (اروگوئه)، سئول (کره جنوبی) و استکهلم (سوئد) بودند. در نهایت استکهلم برنده شد، اما تهران مورد تقدیر قرار گرفت و نماینده شهرداری جایزه را دریافت کرد. بیش از ۴۵۰ پروژه از ۵۴ کشور رقابت کردند.

2020 - اپلیکیشن دوچرخه‌سواری شهرداری تهران (بیدود یا مشابه) برنده Special Mention  در جایزه WeGo (سازمان جهانی شهرهای هوشمند پایدار، مرتبط با اکوسیستم بارسلونا) شد.

2021 - پروژه "باهم" (پلتفرم مشارکت شهروندی و محله‌محوری) به عنوان یکی از ۳ فینالیست نهایی در بخش حکمرانی و اقتصاد هوشمند انتخاب شد. این آخرین دستاورد عمده شهرداری تهران بود.

این موفقیت‌ها نتیجه تمرکز بر پروژه‌های دیجیتال مانند اپ "تهران من"، حمل‌ونقل هوشمند، و مشارکت شهروندی بود که تهران را در کنار شهرهای پیشرو جهان قرار داد. به گزارش روزن‌آنلاین، در دوره 1400 به بعد هیچ پروژه یا برنامه‌ای از تهران در فینالیست‌ها، برندگان یا حتی نامزدها ظاهر نشده است. جستجو در سایت رسمی Smart City Expo  (سال‌های ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۵) هیچ اشاره‌ای به تهران ندارد و تمرکز شهرداری در این دوره بیشتر بر پروژه‌های داخلی مانند قراردادهای چینی (اتوبوس برقی)، مدیریت پسماند، یا جوایز ملی (مانند جایزه ملی شهر هوشمند ایران در ۲۰۲۵ که تازه رونمایی شده و جهانی نیست) بوده است.