پاریس چگونه پاریس ماند؟ با واریز میلیاردها یورو به مسکن اجتماعی

نویسنده: توماس فولر [۱] 

ترجمه‌: سیاوش گل‌محمدی

یک چهارم ساکنان پایتخت فرانسه در خانه‌هایی با مالکیت دولتی زندگی می‌کنند. این بخشی از طرح جسورانه‌ای است تا پاریسی‌های کم‌درآمد و کسب‌وکارهایشان را در شهر حفظ کند.

پنت‌هاوس دوخوابه‌ای آنجا با چشم‌اندازهایی گسترده‌ به برج ایفل و بسیاری از دیگر بناهای شاخصِ افق پاریس همراه است. اجاره‌ی ‌ماهانه‌‌اش تنها ۶۰ یورو است.[۲]  

مارین والری رادو [۳]، مستأجر ۵۱ ساله‌ی آپارتمان، می‌گوید وقتی تابستان گذشته خبردار شد که در میان ۲۵۳ خانوار کم‌درآمدی است که برای اقامت در بلوک سن‌ژرمن [۴] انتخاب شده به گریه افتاده است. بلوک سن‌ژرمن مجموعه مسکن اجتماعی تازه‌ای است؛ در فاصله‌ی چندقدمی از موزه‌ی اُرسه [۵]، مجلس ملی و مقبره‌ی ناپلئون. 

خانم والری رادو می‌گوید: «ما خیلی خوش‌شانس بودیم که این‌جا را گرفتیم». او مادری تنهاست و با پسر دوازده‌ساله‌اش اینجا زندگی می‌کند. به محض اینکه به پنجره‌های اتاق، مُشرف به محله لاتن، چشم دوخت گفت: «این چشم‌اندازی است که هر وقت بیدار می‌شوم می‌بینم».

مسکن اجتماعی شاید تصویری از برج‌هایی تاریک و قوطی‌کبریتی در حومه‌های شهری را به ذهن بیاورد، اما این اقامتگاه اجتماعی [۶] در محل دفاتر سابق وزارت دفاع فرانسه در منطقه‌ی هفت پاریس ساخته شده است؛ در یکی از به‌روزترین محلات شهر.[۷] این طرح بخشی از کوشش جاه‌طلبانه و جسورانه‌ای است تا پاریس‌نشینانِ کم‌درآمد و با درآمد متوسط و نیز صاحبان مشاغل کوچک را در قلب شهر حفظ کند؛ که در غیر این صورت ماندن در شهر برایشان مقدور نبود. افزون آن که این طرح° شخصیت وصف‌ناپذیر شهری را حفظ می‌کند که محبوبِ مردمِ سراسرِ جهان است. 

در تابستان پانزده میلیون بازدیدکننده‌ای که برای بازی‌های المپیک ۲۰۲۴ مهمانِ پاریس هستند، نمونه‌ای خواهند دید از این که چگونه می‌توان از طریق سیاست‌های دولتی به شهری با تنوعِ اجتماعی [۸] دست یافت؛ شهری با ساکنانی از اقشارِ مختلفِ جامعه. امروز یک‌چهارم پاریسی‌ها در مسکن‌های عمومی می‌نشینند، بیش از سیزده درصدی که در اواخر دهه‌ی ۱۹۹۰ ساکن این خانه‌ها بودند. سیاست تنوعِ اجتماعی، که از حمایتِ جدی احزاب چپ و به‌ویژه حزب کمونیست فرانسه برخوردار است، شکاف‌ اقتصادیِ موجود در بسیاری از شهرهای جهان را هدف قرار داده است.  

یان بروسا [۹]، سناتور کمونیست که نزدیک به یک دهه سرپرست بخشِ مسکن شهرداری بوده می‌گوید: «فلسفه‌ی راهنمای ما این است؛ تولیدکنندگانِ ثروتِ شهر باید حق زندگی در آن را داشته باشند». اقشاری از معلمان، کارگران شهرداری، پرستاران، دانشجویان، نانوایان و قصابان در میان کسانی‌اند که از این طرح بهره‌مند شده‌اند.

با وجود این، تحقق این فلسفه روزبه‌روز دشوارتر می‌شود. متقاضیان برای دریافت مسکن اجتماعی در پاریس همچنان بیش از شش سال در صف انتظار می‌مانند. آقای بروسا میگوید: «من ادعا نمی‌کنم که این کارِ ساده‌ای است یا اینکه ما مشکل را حل کرده‌ایم».

امروز  پاریس در معرضِ همان ضرباتی است که نیروی بازار بر دیگر شهرهای اصطلاحاً ابرستاره چون لندن، سن فرانسیسکو و نیویورک وارد کرده‌ است؛ تبدیل شدن به پناهگاهی برای ثروتمندترین‌های جهان تا پولشان را در آن‌جا پارک کنند و قطعه‌ای از موزه‌ای زنده را بخرند. بنا به دفتر اسناد رسمی پاریس، میانگین قیمت یک آپارتمان نود مترمربعی امروز در مرکز پایتخت برابر ۱/۳ میلیون یورو (۱/۴۱ میلیون دلار) است.[۱۰] 

بنیاد اَبه پیِر [۱۱] که خیریه‌ای ذی‌نفوذ است، در گزارش سالانه‌ی خود که در فوریه ۲۰۲۴ منتشر کرد، به‌ویژه به بحران استطاعت مالیِ فرانسه پرداخته و آن را یک «بمب اجتماعی» خوانده است. طبق این گزارش بی‌خانمان‌ها در کشور بیشتر شده‌اند و ۲/۴میلیون خانوار در نوبت انتظار مسکن اجتماعی هستند؛ جمعیتی که در سال ۲۰۱۷ دو میلیون نفر بودند. با این حال باز هم مجموعه اقداماتی که پاریس برای حفظ اقشار کم‌درآمد در شهر انجام داده فراتر از ابتکار عمل همه‌ی دیگر شهرهای اروپایی است. (در گزارش به شهرهای آمریکایی اشاره نشده است)

هر پنجشنبه ژاک بودریه [۱۲]، مشاور شهر در امور مسکن، فهرست دارایی‌هایی را که میان فروشندگان و خریداران در بازار خصوصی دست‌به‌دست می‌شود رصد می‌کند. جز در برخی موارد خاص، شهر از این حق قانونی برخوردار است تا از فروش یک ساختمان جلوگیری کند، ملک را بخرد و آن را به مسکن اجتماعی تبدیل کند. 

 «ما در نبردی دائمی هستیم». این را آقای بودریه‌ می‌گوید که سالانه بودجه‌ای ۶۲۵ میلیون یورویی را در اختیار دارد. به گفته‌ی او این نبرد علیه نیروهایی است که خرید املاک و مستغلات را در پاریس برای همه غیرممکن ساخته است، جز ثروتمندان؛ آن‌هایی که واحدهایی را به عنوان اقامتگاهِ موقت [۱۳] تصاحب می‌کنند و سپس آن را برای بیشتر سال خالی می‌گذارند. پاریس هم‌چنین اجاره با موعد‌های کوتاه‌‌مدت را به شدت محدود کرده‌ است. به‌ویژه از زمانی که مقامات شهری متوجه شدند که محله‌های تاریخی چون ماره [۱۴]، در بخش قدیمی و یهودی‌نشین پاریس، ساکنان دائمی‌اش را از دست داده است، چرا که سرمایه‌گذاران خانه‌ها را خریده‌اند تا به گردشگران اجاره دهند. 

در همین زمان، شهر در طی سه دهه بیش از ۸۲ هزار آپارتمان برای خانواده‌های دارای فرزند ساخته یا بازسازی کرده است. نرخ اجاره بسته به درآمد خانوار از ۶ تا ۱۳ یورو در هرمترمربع است. بر این اساس اجاره‌ی یک آپارتمان دو خوابه‌ی نود متری تنها ۶۰۰ یورو (۶۵۰ دلار) در ماه است. پاریس همچنین چهارده هزار واحد دانشجویی در ۲۵ سال گذشته ساخته است. مبلغ اجاره‌ی ماهانه‌ی یکی از این واحدها که در منطقه‌ی سیزدهم شهر در دست تکمیل است، از ۲۵۰ یورو شروع می‌شود. 

سیاست‌گذاری اجتماعی شهر به معنای حمایت از کسب‌وکارهای خُرد نیز هست. کسب‌وکارهایی که در قالب مغازه‌هایی کوچک به شهر حسی از بی‌زمانی می‌بخشند. مسافران در اینجا در گذرهایی پرسه می‌زنند که با راسته‌ی‌ مغازه‌های نانوایی، ماست‌بندی، پینه‌دوزی و ابزارسازی‌ خانوادگی‌ به دهکده‌هایی کوچک می‌مانند. اما این دهکده‌ها یکسره خود‌به‌خود و طبیعی پدید نیامده‌اند.

• پی‌نوشت‌ها:

[1] Thomas Fuller 

توماس فولر سرمقاله‌نویس تایمز است که برای صفحه‌ی اول قلم می‌زند. او که پیشتر خبرنگار اتحادیه‌ی اروپا و پاریس بود، برای نگارش این مقاله به پایتخت فرانسه بازگشته است تا با ساکنان مسکن اجتماعی و مقامات شهری پاریس گفتگو کند. این متن برگردان مقاله‌‌ی او با عنوان 

"How Does Paris Stay Paris? By Pouring Billions into Public Housing" 

است که در تاریخ ۱۹ مارس ۲۰۲۴ در خبرگزاری نیویورک تایمز منتشر شد و اصل آن در این نشانی در دسترس است:

https://www.nytimes.com/2024/03/17/realestate/paris-france-housing-costs.html?searchResultPosition=8                                                                                                                                  

بسیار سپاسگزارم از راهنمایی‌ها و بازخوانی مهدی گلچین عارفی در مسیر ترجمه. 

[۲] برای لمس بهتر اعداد و ارقام مقاله باید در نظر داشت که کمینه‌ی درآمد ماهانه در پاریس نزدیک به ۱۷۰۰ یورو، میانگین درآمد پاریسی‌ها (average salary) در حدود ۴۵۰۰ یورو و متوسط درآمد (median salary) حدودا ۳۰۰۰ یورو است؛ که یعنی نیمی از شاغلان در پاریس ماهانه کمتر از ۳۰۰۰ تا درمی‌آورند. از سویی هزینه‌کردها در پاریس از گران‌ترین‌ها در نوع خود در جهان است. میانگین هزینه‌های هر فرد در پاریس در طول یک ماه حدودا ۱۲۰۰ یورو است. (برای اطلاعات بیشتر راجع به درآمد مشاغل مختلف و هزینه‌ها در پاریس به این نشانی رجوع کنید؛ https://expatrist.com/what-is-a-good-salary-in-paris/). در فرانسه مالیات‌ برحسب درآمد متغیر است و به‌طور کلی بر درآمدهای بیش از ۱۰۰۰ یورو تعلق می‌گیرد. بنا به آمار درگاهِ «خدمات عمومی فرانسه» میزان مالیات از ۱۱ درصد بر درآمد (از ۱۰۰۰ تا ۲۴۰۰ یورو) تا ۴۵ درصد از درآمد (بیش از.۱۴/۸۰۰ یورو) را دربرمی‌گیرد. (https://www.service-public.fr/particuliers/vosdroits/F1419?lang=en) _م. 

[3] Marine Vallery-Radot

[4] Îlot Saint-Germain

[5] Musée d’Orsay

[6] logement social

[۷] بازسازی و بازطراحی این مجموعه از سال  ۲۰۱۸ آغاز شد و در سال ۲۰۲۳ به اتمام رسید. برای آگاهی اجمالی درباره‌ی روند بازسازی و انواع فضاهای مجموعه‌ی سن‌ژرمن به پیوند زیر مراجعه کنید. _م.

https://divisare.com/projects/497279-francois-brugel-architectes-associes-h2o-architectes-antoine-regnault-architecture-jared-chulski-11h45-ilot-saint-germain  

[8] mixité sociale

[9] Ian Brossat

[10] https://paris.notaires.fr/fr/carte-des-prix

[11] Abbé Pierre 

[12] Jacques Baudrier

[13] pieds-à-terre

[14] the Marais