هشدار الهام فخاری: تهران به سمت «خوابگاهی شدن» پیش می‌رود

عضو سابق شورای شهر تهران با بیان اینکه مدیریت شهری باید فراتر از مسائل فیزیکی و اقتصادی، به تقویت حس تعلق و تعاملات اجتماعی محلی توجه کند، افزود: شهر تنها مجموعه‌ای از ساختمان‌ها و جمعیت نیست؛ خانه واقعی باید دلبستگی، تعهد و تعامل ایجاد کند، اما در بسیاری از مناطق شهری این ویژگی‌ها کمرنگ شده و این یعنی تهران به سمت «خوابگاهی شدن» پیش می‌رود.

به گزارش روزن آنلاین، هفتمین نشست تخصصیی شهرآورد به همت کمیته مدیریت شهری حزب همبستگی دانش آموختگان ایران برگزار شد. در ابتدای این نشست رضا بخشی، مسئول کمیته مدیریت شهری حزب با اشاره به اهمیت آسیب‌های اجتماعی شهری، توضیح داد: آسیب‌های اجتماعی شهری نه تنها بر زندگی فردی شهروندان تأثیر می‌گذارند بلکه بر امنیت، توسعه اقتصادی و هویت فرهنگی شهرها نیز اثرگذار است؛ بنابراین شناسایی، تحلیل و برنامه‌ریزی برای مقابله با این آسیب‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است تا بتوان به توسعه پایدار و کیفیت زندگی بهتر دست یافت.

الهام فخاری، عضو سابق شورای شهر تهران در دوره پنجم مدیریت شهری در این نشست که با موضوع  «مدیریت شهری؛ سرمایه‌ها و فرصت‌های فرهنگی و اجتماعی» برگزار شد، به تبیین اهمیت «امر اجتماعی در شهر» پرداخت و هشدار دارد که بسیاری از شهرهای ایران، از جمله تهران، به سمت «خوابگاهی شدن» پیش می‌روند.

فخاری با بیان اینکه مدیریت شهری باید فراتر از مسائل فیزیکی و اقتصادی، به تقویت حس تعلق و تعاملات اجتماعی محلی توجه کند، افزود: شهر تنها مجموعه‌ای از ساختمان‌ها و جمعیت نیست؛ خانه واقعی باید دلبستگی، تعهد و تعامل ایجاد کند، اما متأسفانه در بسیاری از مناطق شهری این ویژگی‌ها کمرنگ شده است.

او همچنین با انتقاد از عدم توجه کافی به نیازهای اجتماعی در برنامه‌ریزی شهری افزود: شهرداری‌ها نباید صرفاً به ارائه خدمات پایه برای افراد نابرخوردار بسنده کنند؛ بلکه باید نقشی فعالانه در بازتعریف و تقویت ماهیت اجتماعی شهر ایفا کنند.

این عضو پیشین شورای شهر تهران با تأکید بر اهمیت تناسب جمعیت و فضاهای شهری، خاطرنشان کرد: بالا بودن جمعیت به‌تنهایی بحران‌آفرین نیست، اما اگر فضا و زمان برای تعامل و زندگی مشترک فراهم نشود، این افزایش جمعیت نمی‌تواند به معنای ایجاد پیوندهای اجتماعی جدید یا تقویت پویایی شهری باشد.

وی با اشاره به تجارب جهانی در مدیریت ابرشهرها، خاطرنشان کرد که پیامدهای ساختارهای بزرگ شهری اجتناب‌ناپذیر است، اما با برنامه‌ریزی مناسب می‌توان تأثیرات منفی آن‌ها را کاهش داد.

فخاری بر اهمیت نگاه مشارکتی تأکید کرد و گفت: مدیریت شهری نباید از بالا به پایین باشد؛ بلکه حرکت باید برآمده از خواست و همراهی مردم باشد.

وی با اشاره به تجربیات خود در حوزه مدیریت شهری، بر لزوم بازتعریف نقش شوراها و شهرداری در تعامل با مردم تأکید کرد و گفت: هنوز برای بسیاری از مردم حدود وظایف مدیریت شهری و شوراها مشخص نیست. باید به جای نگاه یک‌طرفه به شوراها، نقش مشارکتی مردم در تصمیم‌گیری‌های شهری تقویت شود. ارتباط ضعیف شوراها با مردم، اعتماد عمومی را کاهش داده و فرصت‌های شهری را به تهدید تبدیل می‌کند. 

فخاری با اشاره به نقش مهم نهادهای تخصصی و صنوف در مدیریت شهری، یادآور شد: این نهادها نباید تنها در مواقع ضرورت مورد توجه قرار گیرند. استفاده از ظرفیت شبکه‌های اجتماعی، انجمن‌های تخصصی و صنوف می‌تواند راهکاری مؤثر برای جلب مشارکت عمومی باشد. این گروه‌ها مرجعیت اجتماعی دارند و تأثیر آن‌ها در شهر ممکن است حتی از شهرداری‌ها بیشتر باشد.

عضو شورای پنجم شهر تهران به اهمیت ارتباطات اجتماعی و دلبستگی به همسایگان اشاره کرد و افزود: در حال حاضر بخش‌هایی از شهر تهران به دلیل وضعیت امنیتی و اجتماعی، به مناطقی تبدیل شده که فقط افراد مجرد در آن ساکن هستند و این امر موجب شکاف اجتماعی در شهر شده است.

الهام فخاری با اشاره به مسائل مختلف مدیریت شهری، تأکید کردند که هویت فردی و اجتماعی افراد در تعامل با دیگران و پویایی‌های زندگی جمعی شکل می‌گیرد. اگر این پویایی‌ها در شهرها وجود نداشته باشد، آسیب‌ها و چالش‌های اجتماعی برجسته‌تر خواهند شد.

وی همچنین به لزوم تقویت شورای شهر و نظام چندلایه شوراها اشاره کرد و افزود: عملکرد شورا باید به گونه‌ای باشد که تأثیر ملموس‌تری در توسعه شهری داشته باشد. 

فخاری به بررسی نحوه انتصابات در شهرداری‌ها و مشکلات ناشی از ورود نیروی انسانی غیر بومی به این سازمان‌ها پرداخت و با بیان اینکه بسیاری از معاونان و مدیران میانی شهرداری‌ها از خارج می‌آیند، گفت: این وضعیت موجب می‌شود که نیروی انسانی بومی نتواند به رده‌های بالای مدیریتی دست یابد.

وی در پایان به مشکلات موجود در روابط میان شوراها و مردم اشاره کرد و گفت: اگر گفت‌وگوها و تعاملات اجتماعی به درستی پیش می‌رفت، می‌توانستیم از قهر اجتماعی و نارضایتی مردم جلوگیری کنیم.

احمد شریف نیز در بخش دیگر این نشست به تشریح چالش‌های اجتماعی در شهر تهران پرداخت و با بیان اینکه عوامل اصلی آسیب‌های اجتماعی عمدتا شامل رشد جمعیت، مهاجرت، فقر، بیکاری و نابرابری‌های اجتماعی است، تاکید کرد: این مسائل بر کیفیت زندگی شهروندان و آینده جامعه تأثیر می‌گذارد.

به اعتقاد وی، حل مشکلات اجتماعی نیازمند همکاری همه جانبه نهادها، سازمان‌ها و دستگاه‌های دخیل در کنار مشارکت شهروندان است و تنها در این صورت است که تهران به شهری امن‌تر تبدیل خواهد شد.