آشوراده؛ فرصت یا تهدید؟

اجرای طرح گردشگری آشوراده همواره مورد مناقشه دولت‌ها و سازمان محیط زیست بود و یک طرف با دستاویز نگهداری از این زیست‌کره و دیگری با نگاه ایجاد زمینه رونق اقتصادی برای گلستان، بر اجرا یا تعطیلی آن اصرار داشتند تا این‌که وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در جدیدترین اظهارنظر خود از عزم دولت چهاردهم برای اجرای این طرح گردشگری با رعایت ملاحظات زیست‌محیطی خبر داد.

به گزارش روزن آنلاین، جزیره آشوراده از باارزش‌ترین زیست‌بوم‌های شمال کشور است که در جنوب‌شرق دریای خزر و شمال خلیج گرگان قرار دارد و ادامه زندگی گروه زیادی از ماهیان دریای خزر، پرندگان مهاجر آبزی و کنارآبزی به امنیت این جزیره وابسته است و بیش از ۱۷۹ گونه گیاهی منحصربه‌فرد هم در این جزیره شناسایی شدند.

جزیره آشوراده در تمام سال میزبان انواع پرندگان بومی و مهاجر است و در گذشته تولید ۴۰ درصد از خاویار کشور در نزدیکی این جزیره انجام می‌شد و در تولید این محصول نامدار است.

بهره‌مندی از جاذبه‌های طبیعی، تاریخی و برخورداری از چشم‌اندازهای بکر و رویایی با امکان دستیابی به سواحل ماسه‌ای دریای خزر تنها بخشی از ظرفیت‌های آشوراده است که این جزیره را در زمره یکی از زیباترین جزایر شمال کشور قرار داده و همین مزیت‌ها، چراغ اجرای طرح گردشگری و طبیعت‌گردی آشوراده را از سال‌ها قبل در ذهن گلستانی‌ها روشن کرد.

برتری زیاد تنها جزیره ایرانی خزر و موقعیت راهبردی گلستان به دلیل قرارگیری در مسیر آمد و شد میلیون‌ها مسافر و گردشگر به ویژه زائران حرم امام رضا(ع) و همچنین سایه سنگین فقر و محرومیت بر چهره گلستانِ سرسبز موجب شد بزرگان و مسوولان گلستان به ویژه آیت‌الله نورمفیدی نماینده ولی فقیه در گلستان از سال‌ها قبل به اجرای طرح گردشگری توسعه گردشگری تاکید فراوان داشته و آن را کلید توسعه این استان شمالی بنامند.

از همان ابتدا دعوا و کشمکش بر سر اجرای این طرح بالا گرفت عده‌ای اجرای این طرح را کلید توسعه، اشتغال و درآمدزایی جوامع محلی دانسته و عده‌ای دیگر معتقد بودند اجرای چنین طرحی فایده‌ای جز تخریب محیط زیست ندارد.

همین سازهای کوک و ناکوک کافی بود تا زیباترین جزیره شمال کشور از کمترین امکانات و زیرساخت‌های گردشگری تُهی باشد و گردشگران حاضر در آشوراده آن را جزیره‌ای متروک و رها شده بدانند.

«جزیره آشوراده استان گلستان در دریای خزر با مراعات مسائل زیست محیطی به یک مرکز گردشگری تبدیل خواهد شد.» پیامی بود که حسن روحانی رییس جمهور وقت در سال ۱۳۹۳ در جلسه هیات دولت به گلستانی‌ها مخابره کرد.

اعلام این خبر در آن برهه، امید را در بین حدود ۳۰۰ هزار نفر از ساحل‌نشینان گلستان و سایر اهالی این استان کم‌برخوردار زنده کرد تا این طرح که از دهه ۸۰ بر سر زبان‌ها افتاده بود بالاخره به سر منزل مقصود برسد.

اکنون از آن خبر ۱۰ سال می‌گذرد و این جمله بارها به سرتیتر خبرها تبدیل شده اما با وجود فراز و فرودهای سیاسی و زیست محیطی هنوز طرح گردشگری آشوراده که فقط یکی از عایدی آن ایجاد هزاران شغل برای استان فقیر گلستان است اندر خم یک کوچه قرار دارد و به آن چیزی که مسوولان و مردم گلستان انتظار داشتند، نرسید.

در دولت سیزدهم نیز آشوراده مورد تاکید دولتمردان و رییس جمهور قرار داشت به طوری که شهید رئیسی در ۲ سفر سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۲ به استان گلستان، بر اجرای طرح گردشگری این جزیره تاکید کرد.

تاکید دولت سیزدهم برای گره‌گشایی از این قفل ۲۰ ساله به اجرای طرح‌ها و برنامه‌های گردشگری با حفظ ملاحظات زیست محیطی در این جزیره سرعت بخشید و در کنار اجرای این طرح‌ها، موضوع طرح هادی روستای آشوراده، مرمت قلعه تاریخی و بازسازی اردوگاه دانش‌آموزی که سالیان سال در آن بسته بود مورد توجه قرار گرفت.

به تدریج با اقدامات انجام‌شده، گره‌های کور طرح گردشگری جزیره آشوراده در حال باز شدن بود و این جزیره متروک که خرابه‌های آن به مکانی برای جولان معتادان متجاهر تبدیل شده بود رنگ آبادانی به خود می‌گرفت و گلستانی‌ها تنها جزیره ایرانی خزر را در یک قدمی تبدیل به کیش شمال می‌دیدند اما این تمام ماجرا نبود!

انتشار یک خبر به نقل از معاون سازمان محیط زیست مبنی بر توقف «اجرای طرح گردشگری آشوراده تا بررسی ملاحظات محیط زیستی» خط بطلانی بر امید و آرزوی مردم این خطه شمالی کشید و این مساله، منجر به واکنش‌های زیادی از سوی مجمع نمایندگان، استاندار گلستان و نماینده ولی فقیه در استان و فعالان اجتماعی و رسانه‌ای گلستان شد.

اما با وجود همه نظرهای ضد و نقیض مبنی بر اجرای طرح گردشگری آشوراده و انتقادات طرح‌شده، دولت چهاردهم مصمم به اجرای این طرح با حفظ ملاحظات زیست محیطی است.

در آخرین خبرها نیز سیدرضا صالحی‌امیری، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی چهارشنبه ٩ آبان در حاشیه نشست هیات دولت به موضوع توسعه گردشگری و حفاظت از محیط زیست در جزیره آشوراده واکنش نشان داد.

وی با تاکید بر اینکه حفاظت از طبیعت و محیط زیست منطقه گردشگری آشوراده مصوبه دولت‌های گذشته است، گفت: این مهم بخشی از شاهراه گردشگری دریایی کشور از آشوراده تا انزلی از خرمشهر تا چابهار است.

وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی همچنین وعده داد با جلسات مشترک با سازمان محیط زیست و استانداری‌ها موانع توسعه گردشگری را برطرف خواهد کرد و رعایت ملاحظات گردشگری و محیط زیست در آشوراده مد نظر قرار می‌گیرد.

همچنین سازمان حفاظت محیط زیست نیز اجرای طرح طبیعت‌گردی در آشوراده با مشارکت جامعه محلی و رعایت ضوابط محیط زیست و توسعه پایدار را بدون اشکال دانسته و همراهی همه دستگاه‌ها و سرپیچی نکردن از قوانین را لازمه هم‌راستا شدن اینگونه طرح‌ها با طبیعت‌گردی پایدار اعلام کرد.

در این ماجرا، برخی فعالان محیط زیستی و مخالفان اجرای طرح طبیعت‌گردی آشوراده معتقدند اجرای این طرح آسیب جدی به قلمرو زیستی فُک خزری وارد می‌کند و این کار برخلاف مفاد کنوانسیون نگهداری از گونه‌های وحشی مهاجر است همچنین این منطقه ذخیره‌گاه ماهیان خزری بوده لذا اجرای طرح‌های گردشگری باید با دوراندیشی انجام شود.

از سویی دیگر موافقان اجرای طرح طبیعت‌گردی آشوراده در گلستان بیشتر از مخالفان آن هستند و همه آنها هم‌سخن، باور دارند اجرای طرح طبیعت‌گردی آشوراده بهترین راه تبدیل گلستان به قطب گردشگری و حل چالش‌های پیش‌روی این استان شمالی است.

علی محمد زنگانه استاندار گلستان نیز با اشاره به گرفتن تمام پروانه‌های لازم برای طرح طبیعت‌گردی آشوراده گفت: برای این کار بیش از ۶۰ جلسه در تهران و استان تشکیل شده است.

وی همچنین در مکاتبه‌ای با شینا انصاری، معاون رییس جمهور و رییس سازمان حفاظت محیط زیست ضمن تشریح آخرین وضعیت و اقدامات انجام‌شده در آشوراده اعلام کرد تمامی این اقدامات با هماهنگی و نظارت مستقیم این سازمان انجام شده است.

گویا تنهایی؛ سرنوشت محتوم تنها جزیره ایرانی دریای خزر از گذشته‌های دور تاکنون است که پایان این انزاوی تاریخی به ساماندهی و تدوین طرح تفضیلی کارآمد و معرفی جاذبه‌های این منطقه بکر به گردشگران داخلی و خارجی همراه با تلاش برای جذب سرمایه‌گذاران و فراهم کردن زیرساخت‌های لازم احتیاج دارد.

سرگذشت خشکی کوچک جامانده از میانکاله از همان زمان که به سلطان محمد خوارزمشاه در جریان تعقیب و گریز از چنگال مغول ها پناه داد تاکنون با سرنوشتی سراسر ابهام و رازآلود گره خورده است.

به نوشته دانشنامه جهان اسلام «هنگامی که سلطان به جزیره رسید از لحاظ جسمی بسیار ضعیف شده‌بود و از ناحیه سینه و ریه احساس درد می‌کرد. سلطان چهار ماه در جزیره آبسکون (آشوراده) زندگی کرد. او در همین دوران بود که جلال الدین را که پسر بزرگ‌تر و لایق‌تری برای اداره امور بود به جای اوزلاغ شاه که به اجبار مادرش او را انتخاب کرده بود، منصوب کرد و در شوال ۶۱۷ قمری / دسامبر ۱۲۲۰ میلادی درگذشت و در همان‌جا به خاک سپرده شد».

سال ها پس از نامهربانی قوم غارتگر آسیای مرکزی با پادشاه خوارزمشاهی، خاک آشوراده بار دیگر قدم های سنگین سربازان روس را در دوران جنگ جهانی دوم حس کرد و تا سال ها پس از اشغال، این جزیره به مهجوریت و انزوای تاریخی خود سرگرم بود.

حالا سال ها از فرار سلطان خوارزمشاه به آشوراده و پایان روزهای سلطه گری سربازان روس در این جزیره می گذرد اما همچنان به جز سکوت، تنهایی، سرخوردگی و مهاجرت، خبر دیگری در آشوراده نیست.

به گزارش ایرنا، جزیره آشوراده یکی از ظرفیت‌های بی بدیل گردشگری کشور است که به دلیل داشتن ساحل بکر و چشم انداز بدیع فرصت مناسبی برای توسعه گردشگری داخلی و خارجی دارد.

جزیره آشوراده که تمام سال میزبان انواع پرندگان بومی و مهاجر است در سال ۱۳۵۴ جزو نخستین مناطق زیست کره جهان معرفی و ثبت شد، این جزیره در ۲ کیلومتری غرب بندرترکمن قرار دارد و تنها راه دسترسی گردشگران به این منطقه به وسیله قایق است.