معماری مسکن و ژئوپلیتیک بوموسی

علی اعطا - مدتی پیش در نشست مشترک اتحادیه اروپا و شورای همکاری خلیج‌فارس بیانیه‌ای در رابطه با جزایر سه‌گانه علیه حاکمیت و تمامیت ارضی ایران ‌صادر شد. در همان مقطع، در سرمقاله‌ای که برای روزنامه سازندگی (در تاریخ ۳۰ مهرماه) نوشتم، پیشنهاد کردم که «دولت در کنار فعالیت‌های دیپلماتیک به سرعت امور معطوف به توسعه شهرستان ابوموسی و جزایر سه‌گانه در دستور کار قرار دهد.»

اخیرا در خبرها دیدم که وزارت‌ راه و شهرسازی فراخوانی برای برگزاری «مسابقه طراحی خانه در جزیره بوموسی» منتشر کرده‌است. بر اساس اطلاعات منتشر شده در این فراخوان، دولت بنا دارد در جزیره بوموسی، بیش از صد واحد مسکونی حمایتی به همراه خدمات پشتیبان سکونت، در شمال بافت شهری این جزیره احداث کند. پس از انتشار این فراخوان برای شرکت در مسابقه طراحی خانه در‌ جزیره بوموسی، نقدهایی از سوی برخی کارشناسان و فعالین حوزه شهرسازی و طراحی شهری مطرح و منتشر شد.

در این رابطه ذکر چند نکته را ضروری دانستم.

نکته ا‌ول اینکه، برگزاری این مسابقه که در این مقطع از سوی وزارت راه و شهرسازی برنامه‌ریزی شده است، به باور من اقدامی مهم و شایسته است. به‌ویژه اینکه، متعاقب اقدام و تلاش نامشروع امارات متحده عربی، در بیانیه‌ مذکور در ابتدای یادداشت، ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا در یک متن مشترک با ۶ کشور عربی از جمهوری اسلامی ایران خواسته‌بودند به «اشغال» این سه جزیره که آنها را متعلق به امارات متحده عربی و «نقض حاکمیت این کشور» می‌دانند، پایان دهد، هرچند کشورهای عضو اتحادیه اروپا، بعدتر موضع خود را تا حدودی اصلاح کردند. حال به دلیل این مناقشه بین‌المللی در رابطه با مالکیت ایران بر جزایر سه‌گانه، هر اقدامی در جهت تقویت و‌ تثبیت این مالکیت، عاجل و ضروری است. بنابرین آبادانی جزایر سه‌گانه، تشویق و امتیازدهی به شهروندان جهت سکونت در این جزایر و تقویت زیرساخت‌های مختلف اقتصادی؛ وظیفه و تکلیف ملی مهمی‌ است که بر عهده دولت جمهوری اسلامی ایران است. ایران باید حضور همه جانبه خود را در این جزایر به گونه‌ای تقویت کند که فضا برای مناقشات سیاسی و طرح هرگونه شبهه حقوقی مجدد، نامساعد شود. در چنین شرایطی، روشن است که احداث مسکن و خدمات پشتیبانی آن در جزیره ابوموسی، اقدام مهمی در این راستاست.

نکته دوم اینکه در روزهای اخیر و پس از انتشار این فراخوان، نقدهایی از منظر فنی-کارشناسی در حوزه شهرسازی مطرح شد که قدر مشترک همه آنها، طرح تردیدهایی درباره صلاحیت فنی شرکت‌کنندگان در مسابقه بود. طبیعی است که این نقدها را باید مطرح کرد و شنید. با این حال، معتقدم باید از موضع منافع ملی و مصالح کشور، و از منظر ضرورت عاجل توسعه جزایر سه‌گانه از کلیت این اقدام حمایت کرد. هر نقد فنی و کارشناسی در‌مورد این مسابقه، اگرچه یک حق قانونی است؛ اما -به عنوان فردی که نه در دولت مسئولیتی دارم و نه برگزاری مسابقه مدخلیتی- به گمانم در نقد این مسابقه نباید به گونه‌ای موضع‌گیری کرد که کلیت این اقدام مهم را زیر سئوال ببرد.

نکته سوم اینکه؛ به منظور اثرگذاری بیشتر، به گمانم می‌شد این مسابقه، در ابعاد بین‌المللی برگزار شود. اگر چنین بود، عنوان مسابقه به جای «مسابقه ملی بوموسی»، «مسابقه بین‌المللی بوموسی» می‌بود و شهروندان دیگر کشورها نیز می‌توانستند در مسابقه‌ای که توسط دولت جمهوری اسلامی ایران برای احداث‌ مسکن در‌ جزیره ایرانی بوموسی برگزار می‌شود، شرکت کنند. اگر چنین می‌بود، این مسابقه حتما از منظر اثرگذاری، دامنه‌ گسترده‌تری در ابعاد بین‌المللی می‌یافت. هرچند ممکن است برای برگزاری این مسابقه در ابعاد بین‌المللی، که مستلزم ارایه اطلاعات پایه به شرکت‌کنندگان است، ملاحظاتی امنیتی درکار بوده باشد. تشخیص چنین موضوعی در صلاحیت دستگاه‌های امنیتی است. اگر چنین ملاحظاتی در کار نیست، به گمانم «برگزاری مسابقه بین‌المللی طراحی مسکن در جزیره ایرانی بوموسی» و انتشار فراخوان به شیوه‌ای هوشمندانه در فضای بین‌المللی، حتما اثرگذاری بهتری در‌ تثبیت مالکیت ایران بر جزایر سه‌گانه خواهد داشت.