بازگشت به عصر پیش از تخصص

شهباز غفوری، معمار و شهرساز - پیرو مسابقه بوموسی و ادعاهای منتشره در روزن از طرف مدیر مسابقه، باید توجه داشت در هر مسئولیتی زمانی که منابع عمومی به شخصی حقیقی یا حقوقی سپرده می‌شود این امانت ملت است در دست صاحب مسئولیت، پس موظف است سلایق و تصورات فردی را کنار گذاشته و براساس مصلحت و منافع ملی عمل کند، هر چقدر حساسیت این مسئولیت بیشتر بار امانت سنگین‌تر و اهمیت برخورد تخصصی در راستای منافع ملی بیشتر است.

در گذشته که حدود دانش طراحی محیط به این میزان گسترده نبود، طراحی هر محیطی از طراحی شهری گرفته تا معماری توسط افراد مختلفی که به تجربه آموخته بودند انجام می‌شد اما تقریبا از اوایل قرن بیستم با بدل شدن تجربه‌های گذشتگان به دانسته امروز و تحکیم پایه دانش آکادمیک مرزهای تخصصی هر روز مشخص‌تر و تخصص‌ها هر روز کارآمدتر شدند.

در خصوص عنوان مهندس شهرساز و شهرساز که یک عنوان تخصصی مربوط به افراد فارغ‌التحصیل این رشته و با مدرکی است که این نام درش قید شده و هر نوع استفاده از این عناوین بدون فارغ‌التحصیل شدن در این رشته هر چقدر هم مرتبط با رشته، غیرمجاز بوده و فرد مورد نظر کارشناس این تخصص محسوب نمی‌شود.

در خصوص حدود صلاحیت‌ها نیز مرجع تعیین حدود صلاحیت‌ها قوانین، آیین‌نامه‌ها و ضوابط است نه تصمیمات مشاور، مدیر یا داوران مسابقه هر چند عالم اما اختیاری در خصوص سلب یا اعطای صلاحیت تخصصی به رشته‌ای ندارند.

در خصوص موضوعات شهری که ادعا شده مستتر است یا بعدا در روند فشرده به طرح تزریق می‌شود، زمین با مساحت مشخص به صورت بایر و بدون تقسیم بندی، تفکیک و افراز است، روال برای چنین زمینی مشخص است. معمار به تنهایی صاحب صلاحیت مداخله در چنین زمینی نیست، داوران هم به فرض داشتن صلاحیت امکان پذیرش مسئولیت غیر را ندارند. همانطور که دندان‌پزشک نمی‌تواند با مسئولیت جراح مغز اقدام به جراحی مغز کند.

موضوع مسابقه روشن است طراحی یک سکتور شهری که در ساده‌ترین حالت میتواند شهرک در نظر گرفته شود، ترکیبی از ابنیه مسکونی مختلف در مجاورت هم با در نظر گرفتم اقلیم، تاسیسات زیربنایی و روبنایی شهری، زیرساخت‌ها طبق قوانین و ضوابط که چیدمان این ابنیه در کنار هم، نه در صلاحیت معمار، نه طراح منظر، نه طراح داخلی نه تخصص دیگری است.

در هر شهر دیگری هم معمار تا پیش از دریافت دستور نقشه و مشخص شدن حدود مجاز توده‌گذاری از طرف شهرساز در طرح‌های بالادستی شهری امکان طراحی ندارد، با توجه به عدم وجود سند بالادستی در جزیره مذکور مانند طرح تفصیلی، برای چنین زمینی باید طرح موضوعی مسکونی تهیه شود.

باید توجه ویژه به تقدم تأخر و حدود صلاحیت‌ها و اختیارات داشت و به بهانه تعجیل وارد روندهای غیر تخصصی نشد، اگر زمان کم است می‌شود پس از روشن شدن کالبد شهری مجموعه و حدود ابنیه از ابنیه پیش‌ساخته یا بوم‌آورد نظیر تجربیات در سایر جزایر بهره برد، نیاز به حذف زیرساخت‌ها نیست، در کشوری که ابنیه گاها در کمتر از بیست سال نوسازی می‌شوند اما ساختارهای شهری برای قرون باقی‌مانده نمیتوان از اهمیت ساختار شهری تحمیل شده به این زمین و حساسیت زیرساختی آن چشم پوشی کرد.

در خصوص شرکت شهرسازان تحت نظر معماران هم مشخصا ناشی از عدم توجه به صلاحیت‌ها هست، بهره گیری از تخصص شهرسازی برای آماده‌سازی، تفکیک، طراحی فضای شهری و… یک الزام تخصصی است نه انتخاب، همچنین در تمام کشور معماران تحت نظر ضوابط شهرسازی مشغول به کار هستند، استثنای این مسابقه برای معکوس شدن این موضوع احتمالا ناشی از عدم شناخت صلاحیت‌ها هست.

در خصوص اینکه این طرح‌ها اگر موضوعات شهری در آن‌ها رعایت شود آثار موفق‌تری ارائه می‌شود، ابتدا باید در نظر گرفت که زمین فاقد طرح بالادستی برای شفاف شدن سرانه‌ها و مرفولوژی است، در دفترچه و اسناد مسابقه هم به روشنی نبود هیچ الگوی توده فضا مشخص است که اصلا موضوع طراحی همین است، داوری تخصصی چنین طرحی هم توسط معماران ناممکن است و بدون داشتن هیات داوری که حداقل نیمی از آنها متخصص و صاحب صلاحیت موضوع باشند نتیجه داوری تخصصی محسوب نمی‌شود، البته در جهان مرسوم است دعوت از هنرمندان، شعرا، فرهیختگان در مقام داور، لکن برای داوری تخصصی حداقل نیمی از داوران باید صاحب صلاحیت و تخصص در موضوع باشند.

باید به بار امانت و حساسیت این جزیره توجه داشت که منابع ملی و میراثی برای آیندگان است و چه زیرساختی برای سکونتشان در این جزیره طراحی می‌شود.