کاروانسراهای مدور ایران را بیشتر بشناسیم+تصاویر

کاروانسرای زین الدین یزد

تاریخچه ساخت کاروانسرای زین الدین به زمانی که شاه عباس دستور ساخت 999 کاروانسرا را صادر کرد برمی‌گردد. افسانه ای وجود دارد که شاه عباس عدد هزار را خفیف می دانست، به همین دلیل دستور داد یک کاروانسرای کمتر از هزار ساخته شود تا بعدها آیندگان در شمارش این بناها اندکی تامل کنند.

این شاهکار معماری که تنها بنای مدور ایرانی است  در ۶۰ کیلومتری جاده یزد به طرف کرمان قرار دارد.

 کاروانسرای زین الدین که به عنوان تنها کاروانسرای مدور ایران شناخته می شود از سوی «زین الدین گنجعلی خان ریگ» حاکم کرمان به دستور شاه عباس صفوی در قرن دهم هجری قمری ساخته شد. مرمت این کاروانسرا به همت برادران امامی در سال 1380 آغاز شد. مرمت امامی ها در سال 2006 از سوی سازمان جهانی یونسکو تحسین شد و جایزه بهترین مرمت به آنها تعلق گرفت.

این بنا که با کاربری اقامتی پذیرایی مورد استفاده گردشگران قرار می گیرد، در روزگار خودش برای استقرار تفنگچیان و مستحفظان هم بوده و معماری آن به قلعه نظامی شباهت دارد. کاروانسرای زین الدین یا همان رباط زین الدین در شهرستان مهریز یزد واقع شده است.

معماری مدور

بیشتر کاروانسراهای ایرانی مستطیل و مربعی شکل بوده و بعضا با قلعه ها تلفیق می شدند، اما معماری زین الدین یک استثنای جذاب و دیدنی است. ۵ برج نشانه و رمزی است از پنج تن آل عبا و حیاط که به صورت ۱۲ وجهی بنا شده یادآور ۱۲ امام برحق مذهب شیعه اثنی عشری است. از نقشه و تاریخچه بنا که بگذریم به ساختار آجری آن می رسیم. ابتدا یک در چوبی در مقابل خود می بینید که وقتی از آن عبور کنید به یک حیاط بزرگ دایره ای خواهید رسید.
پیرامون حیاط را شاه نشین و اتاق های هشت ضلعی احاطه کرده اند که نمایانگر اوج هنر ایرانی در تقسیم فضاهای این ساختمان شگفت انگیز است. در اطراف صحن رواق های سکو داری وجود دارد و در انتهای هر رواق اتاق های مشابهی دیده می شود. کاروانسرای زین الدین با ۲۵۰۰ متر مربع وسعت دارد.
همه اتاق ها و شاه نشین ها امروز به اقامتگاه تبدیل شده. در دو سوی حیاط این کاروانسرا پله هایی است که مسافر کنجکاو و دوستدار آسمان را به میهمانی آسمان و سکوت کویر می برد تا در بلندی کاروانسرا در نور ماه و ستاره ها غرق شود و در پایین نیز تا چشم کار می کند کویر و شن زارها را مشاهده کند. در طرفین هشتی، ورودی و پشت اتاق ها، راهروهای وسیع و طولانی قرار دارد که اصطبل چهارپایان بوده. ضلع غربی و شرقی کاملا قرینه اند و از بارزترین نشانه های معماری کاروانسرای زین الدین است.

به علاوه اینکه فضای ضلع شمالی بنا شاه نشین، دارای سقفی بلند با کاربندی های ظریف است. در یزد ۳۲ کاروانسرای ثبتی وجود دارد که قدیمی ترین آن کاروانسرای سنگی انجیره اردکان مربوط به دوره ایلخانی است و از دیگر کاروانسراهای استان می توان به کاروانسراهای علی آباد، سریزد، رباط نو، شمس، کرمانشاهان، بهادران، رباط خرگوشی، رشتی عقدا و خرانق اشاره کرد.

اقامتگاه بومگردی زین الدین با وجود امکانات و تجهیزات مدرن و امکان پذیرایی از ۱۰۰ نفر، ساختمانی اصیل و فضایی سنتی دارد و با امکانات رفاهی مناسب سفری خاطره انگیز را در دل شب های پرستاره کویر برایتان رقم خواهد زد. نمای بیرونی این اقامتگاه مانند یک قلعه خشتی و دارای چند برج مراقبت است.

در داخل کاروانسرای زین الدین ۳۲ اتاق با سرویس کف خواب و چیدمانی کاملا سنتی وجود دارند. تعدادی از این واحدها به صورت حجره در دو راهروی کاروان سرا و تعدادی اتاق در محوطه واقع شده اند. لازم به ذکر است سرویس بهداشتی و حمام به صورت عمومی هستند و خارج از اتاق ها در محوطه قرار دارند. از امکانات این اقامتگاه بومگردی می توان به پرسنل مسلط به زبان انگلیسی، سرویس بهداشتی ایرانی و فرنگی، کپسول آتش نشانی، فروشگاه خرید صنایع دستی و سوغات، سیستم گرمایشی و سرمایشی و رستوران و چایخانه سنتی اشاره کرد که در آن ها با انواع غذاهای سنتی، غیر سنتی و نوشیدنی ها سرو می شوند.

منبع: تین نیوز