میراث ناشناخته «سیحون» در معرض تخریب؛ ویلای ۷۰ ساله، برج ۲۵ طبقه می‌شود؟+اسناد
بولدوزرها به خانه‌ای در منطقه یک تهران چشم طمع دوخته‌اند؛ ساختمانی دو طبقه با نمایی از سنگ‌های منحصر به فرد که در میان درختان گوناگون پنهان شده بود و حالا از گوشه و کنار خبر رسیده که در معرض تخریب است. کمتر کسی می‌داند که این خانه یکی از همان‌هایی است که هوشنگ سیحون، معمار نام‌آشنای ایرانی آن را طراحی کرده است. ساختمانی کوتاه قواره و خوش سیما در زمینی با مساحت حدود ۲۵۰۰ مترمربع با سطح اشغال حدود ۲۰۰ متری که حالا قرار است به جای آن یک برج ۲۵ طبقه ساخته شود.
سوگل دانائی - بولدوزرها به خانه‌ای در منطقه یک تهران چشم طمع دوخته‌اند؛ ساختمانی دو طبقه با نمایی از سنگ‌های منحصر به فرد که در میان درختان گوناگون پنهان شده بود و حالا از گوشه و کنار خبر رسیده که در معرض تخریب است. کمتر کسی می‌داند که این خانه یکی از همان‌هایی است که هوشنگ سیحون، معمار نام‌آشنای ایرانی آن را طراحی کرده است. ساختمانی کوتاه قواره و خوش سیما در زمینی با مساحت حدود ۲۵۰۰ مترمربع با سطح اشغال حدود ۲۰۰ متری که حالا قرار است به جای آن یک برج ۲۵ طبقه ساخته شود.
نگار منصوری، پژوهشگر میراث معماری معاصر در گفت‌وگو با «روزن آنلاین» توضیح می‌دهد که این پلاک در سال‌های میانی دهه 90 باغ تشخیص داده شده بود، اما ناگهان از فهرست باغ‌ها خارج شد و مالک آن تقاضای تخریب و نوسازی داده است.
به گزارش «روزن‌آنلاین»، بنایی که موضوع این گزارش است یکی از ویلاهایی است که هوشنگ سیحون آن را طراحی کرده است. سیحونِ، معمار، طراح و تندیس‌ساز برجسته‌ای است که در کارنامه کاری او طراحی آرامگاه خیام نیشابوری، ابوعلی سینا، کمال‌الملک و فردوسی به چشم می‌خورد. او که رییس پیشین پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران است در اوایل دهه ۳۰ این ویلا را طراحی می‌کند و این بنا در نیمه دوم دهه ۳۰ ساخته می‌شود.
شاهد این ادعا، مجله معماری نوین در دهه ۴۰ است که تصاویر و نقشه‌های این بنا در آن به ثبت رسیده است، با این توضیح: «بنایی در الهیه؛ آرشیتکت: هوشنگ سیحون».
نگار منصوری، پژوهشگر معماری معاصر دلیل دیگری هم برای ادعا می‌آورد، او می‌گوید از این ویلا در یکی از مجلات معماری معتبر فرانسوی در سال ۱۳۳۷ هم صحبت شده است.
بنا مسکونی بوده است، به عبارت دقیق‌تر ویلایی شخصی بوده است و شاید همین موضوع دلیلی بوده که به این بنا کمتر پرداخته شده است. منصوری که یکی از زمینه‌های پژوهشی‌اش بررسی و شناخت آثار سیحون است، می‌گوید این بنا از فردی به نام خسروانی مصادره شده است: «روی این اسم یقین ندارم اما این بنا به ویلای بشارت هم منسوب بوده است، اما برخی آن را رد کرده‌اند.» به این ترتیب مالک فعلی بنا بنیاد مستضعفان است.
ساختمانی با ویژگی‌های ویلاهای دوره اول سیحون
این ساختمان ویژه است و به ویلاهای دوره اول سیحون باز می‌گردد و به نوعی امضای سیحون که همان استفاده از سنگ در طراحی است، در آن مشاهده می‌شود. بنا در زمینی با مساحت حدود ۲هزار و ۵۰۰ متر مربع و سطح اشغال ۲۰۰ متر ساخته می‌شود.
منصوری نقشه خانه را توضیح می‌دهد: «این بنا یک ساختمان دو طبقه است، یک طبقه آن در همکف است و طبقه دوم آن تراز زیر همکف قرار می‌گیرد، چون زمین شیب داشته است از ضلع جنوبی بنا دو طبقه است و از سمت شمالی ما در یک طبقه وارد می‌شویم و طبقه دوم در زیرزمین قرار می‌گیرد. فضای اصلی در تراز همکف قرار گرفته است و ورودی اصلی هم در بخش میانی است. فضاهای خواب در قسمت شرقی و فضاهای پذیرایی و غذاخوری هم در سمت غرب قرار دارد. راه‌پله گردی هم دارد که بین نشیمن و زیرزمین ارتباط برقرار می‌کند. ارتباط فضای بیرون و داخل بسیار شناور طراحی شده است.» این پژوهشگر با یادآوری اینکه یکی از ویژگی‌های اصلی این ساختمان استفاده از مصالح سنگی متنوع است، می‌گوید: «سیحون در استفاده از سنگ متبحر بوده و همین امر باعث شده که این ساختمان شاخص شود، یعنی سادگی در عین القای حس استحکام به ببینده.» او می‌افزاید: «ویژگی دیگر این بنا ترکیب سطوح افقی و عمودی است.»
خواب‌های تازه برای بنای سیحون
برای این بنای مدرن اما خواب‌های تازه‌ای دیده شده است. براساس اسنادی که به دست خبرنگار «روزن‌آنلاین» رسیده است، در یک دهه گذشته ابتدا این بنا «از باغ بودن خارج شده است».
آنطور که منصوری توضیح می‌دهد: «سال ۹۹ کمیسیون ماده ۷ شرایط باغ بودن بنا را محرز نکرده است و به تبع همان اتفاق هم مالک درخواست تخریب و نوسازی داده است.» دلیل خارج شدن این پلاک از باغ بودن، به گفته این پژوهشگر دو تکه شدن ملک است، اتفاقی که به گفته او سبب شده تا بخشی از ملک جدا شود و در آن ساخت و ساز صورت بگیرد: «از شرایط موجود آن اطلاعی ندارم اما ظاهرا درختان زیادی در آن دیده نمی‌شود اما پیرامون آن کلا درخت بوده است.» بررسی‌ها نشان می‌دهد که در سال‌های میانی دهه ۹۰ این پلاک ابتدا باغ تشخیص داده می‌شود. منصوری می گوید براساس آن گزارش اصله‌های درخت هم پرتعداد بوده و هم متنوع: «اینکه در این ۴ سال چه بلایی بر سر درختان و باغ بزرگ آمده است، جای سوال است.» در سال ۱۴۰۰ مالک ساختمان درخواست پروانه تخریب و نوسازی داشته است. اواسط مهر امسال در کمیسیون ماده ۵ و در حین بررسی این درخواست از میراث فرهنگی تهران درخواست بررسی و اعلام نظر می‌شود. منصوری می‌گوید البته هنوز نظر میراث فرهنگی مشخص نیست و باید دید آیا به جای این ساختمان با سطح اشغال ۲۰۰ متر که به یادگار مانده از نسل اول بناهای هوشنگ سیحون است و در حوالی خیابان فرشته تهران قرار دارد، برج ۲۵ طبقه می‌نشیند یا این میراث معماری معاصر برای نسل‌های بعدی تهران باقی می‌ماند.
با این حال نگرانی جدی است چون اسنادی پیرامون این قطعه وجود دارد که نشان می‌دهد مالک تیرماه امسال نسبت به تسویه حدود ۱۰ میلیارد تومان بابت عوارض صدور جواز به شهرداری تهران اقدام کرده است.
از طرفی بر اساس آخرین اسناد مکتوب، دوماه قبل رییس دبیرخانه کمیسیون ماده پنج طی مکاتبه‌ای با مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران از او می‌خواهد درباره ماهیت این بنا اعلام نظر کند.
«روزن‌آنلاین» آمادگی دارد پاسخ شهرداری تهران، اداره کل میراث فرهنگی استان و مالک ساختمان درباره وضعیت نهایی این پرونده را منتشر کند.
