۱۲ سازمان مردم‌نهاد فعال در حوزه شهرسازی و معماری طی نامه‌ای مطالبات خود از وزیر جدید راه و شهرسازی را به تفصیل با او در میان گذاشتند.
به گزارش روزن‌آنلاین، در این نامه تفصیلی، مطالبات سازمانهای مردم نهاد و گروههای مردمی شهری حول شش سرفصل شامل (1) ارتباط با سازمانهای مردم‌نهاد و گروههای مردمی و فعالان حوزه‌های مرتبط و ذی‌اثرانِ شهری و منطقه‌ای، (2) حق به شهر و حقوق شهروندی گروههای مختلف در نظام برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای، (3) نقش نظارتی در زمینه‌ی میراث‌فرهنگی و محیط‌زیست و زیست‌پذیریِ شهرها و تحققِ آمایشِ سرزمین، (4) رویکرد به تهیه‌ی طرح‌های شهری و سیاست‌گذاری در این زمینه، (5) شفافیت و فسادستیزی و (6) اصلاح ساختار وزارت به فرزانه صادق مالواجرد، وزیر راه و شهرسازی اعلام شده است.
متن نامه به این شرح است:
با سلام و احترام و تبریکِ انتخاب شایسته‌تان به‌عنوان وزیر راه‌وشهرسازی؛
گروههای امضاء‌کننده‌ی این نامه طی نامه‌ای در زمان بررسیِ گزینه‌های وزارت در شورای راهبریِ دوره‌ی انتقال دولت چهاردهم خطاب به رئیس‌جمهور محترم و رئیسِ شورای راهبری، ضمن بیان کلی دغدغه‌ها و مطالبه‌ها، با توجه به شناخت از سوابق، تخصص، تعهد و عملکردتان، مانند بسیاری از اساتید، متخصصان و کنشگران، سرکارعالی را برای تصدیِ این سمت پیشنهاد دادند و اکنون جای خوشحالی است که این پیشنهاد مورد توجه شورای راهبری، رئیس‌جمهور محترم و در نهایت نمایندگانِ مجلس شورای اسلامی قرار گرفت.
ضمن آرزوی موفقیت برای سرکارعالی در جایگاه وزیر راه‌وشهرسازی و اعلام حمایت از ایده‌ی تفکیک وزارت راه از وزارت شهرسازی،امضاءکنندگان این نامه خود را موظف می‌دانند همان‌گونه که هنگام معرفیگزینه‌ها، جمع‌بندی خود را درباره‌ی تخصص و صلاحیت سرکارعالی اعلام نمودند، اکنون در زمان مسئولیت شما، از جایگاه نمایندگان بخشی از جامعه، به‌عنوان ناظر و مطالبه‌گر، در فرایند تصمیم‌سازی‌ها و تصمیم‌گیری‌ها در کنار شما باشند.
مهم‌ترین پیش‌نیاز تحقق این امر، اطلاع‌رسانی دقیق و شفافیتکامل است و نیک می‌دانید که همین یگانه‌اقدام در کنار پیش‌بینیسازوکار استثناناپذیر برای حضور گروههای تأثیرپذیر در جلسات تصمیم‌گیری در سطوح مختلف، اعم از محلی و ملی، فرصت مشارکت فعال و مؤثر ایشان را فراهم خواهد کرد.
امید است تعیین روشی ساختارمند برای جلب مشارکت دانشگاهیان،متخصصان، سازمانهای مردم‌نهاد، کنشگران و عموم شهروندان، از جمله اولین اقدامات سرکارعالی به‌عنوان وزیرِ «فرزانه» و «صادق» راه‌وشهرسازی باشد.
از آن‌جا که سرکارعالی تأکید داشتید آن‌چه می‌خواهم این است: «مطالبه، مطالبه، مطالبه!» اکنون ما این فرصت را مغتنم می‌دانیم تا مطالبات خود را در قالب شش سرفصل (1) ارتباط با سازمانهای مردم‌نهاد و گروههای مردمی و فعالان حوزه‌های مرتبط و ذی‌اثرانِ شهری و منطقه‌ای، (2) حق به شهر و حقوق شهروندی گروههای مختلف در نظام برنامه‌ریزی شهریو منطقه‌ای، (3) نقش نظارتی در زمینه‌ی میراث‌فرهنگی و محیط‌زیست و زیست‌پذیریِ شهرها و تحققِ آمایشِ سرزمین، (4) رویکرد به تهیه‌یطرح‌های شهری و سیاست‌گذاری در این زمینه، (5) شفافیت و فسادستیزی و (6) اصلاح ساختار وزارت، به تفصیل مطرح نماییم.
✓ ارتباط با سازمانهای مردم‌نهاد، گروههای مردمی، فعالان حوزه‌های مرتبط و ذی‌اثرانِ شهری و منطقه‌ای
در این خصوص، مطالبات ما عبارتند از:
- ارتقای ظرفیت نقش حضور سازمانهای مردم‌نهاد در ستاد ملی بازآفرینی و ستادهای استانی و شهرستانی که در حال حاضر به‌صورت موردی و دعوتی است، به صورتی دائمی، الزامی و سیستماتیک و همچنین تقویتِ نقشِ کارگروه سازمانهای مردم‌نهاد در ستاد ملی بازآفرینی؛
- تداومِ رویکردِ اصلاحی به نحوه‌ی تهیه‌ی طرح‌های توسعه و عمران که در چهارچوب شرح خدمات طرح‌های جامع با رویکرد نوین و راهنمای طرح‌های جامع ناحیه با رویکرد نوین و ماده‌ی 16 آئین‌نامه‌ی چگونگی اجرا و نظارت بر حسن اجرای طرح‌های توسعه و عمران (موضوع لحاظ طرح‌های توسعه‌ی محلات به عنوان سطح سوم طرح‌های توسعه و عمران) منعکس شد، از طریقِ بازنگریِ یکپارچه‌ی الگوی تهیه‌ی طرح‌ها از پایین به بالا و مبتنی بر محلات (از جمله ظرفیت سازمانهای اجتماع‌محور محلی-سام/CBO-) و سازوکارهای الزامی برای مشارکتِ سازمانهای مردم‌نهاد و انجمن‌های صنفی و تخصصی و حرفه‌ای و مجامع دانشگاهی و نهادهای محلی؛
- الزامی‌سازی و جایگاه‌بخشی به نهادِ شورای راهبریِ تهیه و نظارت بر طرح‌های ناحیه‌ای با توجه به راهنمای طرح‌های جامع ناحیه‌ای با رویکرد نوین و تثبیتِ نقش سازمانهای مردم‌نهاد و انجمن‌های صنفی و تخصصی و حرفه‌ای و مجامع دانشگاهی در آن با توجه به ظرفیت‌های کارگروه‌های شورای برنامه‌ریزی و مدیریتِ استان,
- اجرای کامل و بی‌قیدوشرطِ ماده‌ی 9 سند پشتیبانِ الزامات و ضوابط عام شهر دوست‌دار کودک مبنی بر ضرورتِ تأییدِ چک‌لیستِ چهارچوب انطباقِ طرح‌های توسعه‌ی شهری و روستایی با ملاحظات دوست‌دار کودک در تمامی طرح‌های توسعه‌ی شهری و روستایی توسطِ سازمان مردم‌نهاد مرتبط حوزه‌ی کودکِ بومی و بررسی آن در کمیته‌های فنی شورای عالی شهرسازی و معماری ایران و در نهایت در شورای عالی و ارائه‌ی آن به‌صورت برخط برای اطلاع عمومی؛
- پیگیریِ اجرای ماده‌ی 11 سند پشتیبانِ الزامات و ضوابط عام شهر دوست‌دار کودک مبنی بر تشکیل شورای مشورتی شهری کودکان(شیوه‌نامه‌ی نحوه‌ی تشکیل شورای مشورتی شهری کودکان و نوجوانان) (از طریق یا با هماهنگیِ سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور)؛
- تقویت نقشِ «مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی»، «دفتر مدیریت عملکرد و حقوق شهروندان»، «دستیار در امور ارتباطات مردمی»، «مشاور وزیر در امور فرهنگی»، «دبیر کمیته‌ی ملی اسکان بشر جمهوری اسلامی ایران» و «مشاور وزیر در امور بانوان» در راستای ارتقای ارتباط با سازمانهای مردم‌نهاد، گروههای مردمی و فعالان حوزه‌های مرتبط و ذی‌اثرانِ شهری و منطقه‌ای؛
- ارتقای مصوبه‌ی شورای عالی شهرسازی و معماری ایران پیرامونِ «دعوت از حرفه‌مندان و اساتید دانشگاه برای شرکت در جلسات شورا» (مصوب 10/1/1400) و تعمیم آن به سازمانهای مردم‌نهاد، کنشگران شهری وفعالانِ محلیِ مرتبط با طرح؛
- تعمیمِ رویکرد برای مشارکت در تهیه‌ی طرح‌های توسعه و عمران به «برنامه‌های راهبردی و عملیاتیِ شهر و شهرداری» که زمینه‌ی آن در دستورالعملش نیز موجود است (از طریق یا با هماهنگیِ سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور)؛
- شکل‌گیریِ شورای محل مطابق با اصل هفتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و سوابق پیشین در این خصوص به‌عنوان نهادِ مشارکت محلی به‌ویژه با توجه به الزاماتِ ماده‌ی 16 آئین‌نامه‌ی چگونگی اجرا و نظارت بر حسن اجرای طرح‌های توسعه و عمران (موضوع لحاظ طرح‌های توسعه‌ی محلات به‌عنوان سطح سوم طرح‌های توسعه و عمران، از طریق یا با هماهنگیِ سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور)؛
- تدوین و عملیاتی‌سازی نظام گفت‌وگوهای اجتماعیِ شهری و منطقه‌ای در وزارت و ادارات کلِ استان و شهرستان؛
- حمایت و تسهیلِ تشکیل سازمانهای مردم‌نهادِ حوزه‌ی شهری به‌عنوان مرجع تخصصیِ استعلام؛
- انتصاب مدیران مشارکت‌جو و اهل تعامل با سازمانهای مردم‌نهاد و گروههای مردمی و فعالان حوزه‌های مرتبط و ذی‌اثرانِ شهری و منطقه‌ای؛
✓ حق به شهر و حقوق شهروندی گروههای مختلف در نظام برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای
- اعلام پیوستن به «منشور جهانی حق به شهر (World Charter for Right to the City)» به‌صورت قانونی و از طریق ارائه‌ی لایحه به مجلس شورای اسلامی؛
- پیگیری برای تحقق کامل و بی‌قیدوشرطِ سند الزامات و ضوابط عام شهر دوست‌دار کودک؛
- پیگیری برای تحقق کامل و بی‌قیدوشرطِ ضوابط و مقررات شهرسازی و معماری برای معلولین جسمی و حرکتی و جانبازان و قانون حمایت از حقوق معلولان؛
- پیگیری برای تحقق کامل و بی‌قیدوشرطِ آئین‌نامه‌ی طراحی معابر شهری در راستای رویکرد انسان‌محور به شهر؛
- توجه ویژه در اصلاحِ شرح خدماتِ طرح‌های توسعه و عمران شهری و ناحیه‌ای به «منشور جهانیِ حق به شهر» و «منشور حقوق شهروندی جمهوری اسلامی ایران» با توجه به حقوق گروههای مختلف اجتماعی(کودکان، افراد دارای معلولیت، سالمندان، زنان، جوانان، مهاجران و اتباع و پناه‌جویان، اقلیت‌های مذهبی، کم‌درآمدها، مستأجران، ساکنانسکونت‌گاه‌های خودرو، بافت‌های آسیب‌دیده و محدوده‌ها و محلات فرودست‌شده (به اصطلاحِ رسمی سکونتگاههای غیررسمی و بافت‌های فرسوده و ناکارآمد)، بی‌خانمان‌ها، مشاغل سیار و بی‌کانون)؛
- توجه ویژه در سیاست‌ها و برنامه‌های بازآفرینی به «منشور جهانیِ حق به شهر» و «منشور حقوق شهروندی جمهوری اسلامی ایران» با توجه به حقوق گروههای مختلف اجتماعی (کودکان، افراد دارای معلولیت،سالمندان، زنان، جوانان، مهاجران و اتباع و پناه‌جویان، اقلیت‌های مذهبی، کم‌درآمدها، مستأجران، ساکنان سکونتگاههای خودرو، بافت‌های آسیب‌دیده و محدوده‌ها و محلات فرودست‌شده (به اصطلاحِ رسمی سکونتگاههای غیررسمی و بافت‌های فرسوده و ناکارآمد)،بی‌خانمان‌ها، مشاغل سیار و بی‌کانون)، از جمله اصلاح ادبیات در خصوص واژگانِ انواع بافت‌ها برای حفظ کرامت انسانیِ ساکنان آن؛
- تدوین سند راهنما برای ملاحظات مرتبط با زنان و جنسیت در برنامه‌ریزی و طراحی شهری با توجه به شاخص‌های عدالت جنسیتی و اقدامات انجام شده در ادوار گذشته (از جمله سند اولیه‌ی تهیه شده در دوره‌یمعاونت شهرسازی و معماری سرکارعالی در وزارت راه‌وشهرسازی)؛
- اصلاح ساختارِ سرانه‌های کاربری‌ها و خدمات شهری با توجه به رویکردِ کیفی، نیازهای گروههای اجتماعی و مقیاس‌های عملکردی و همچنین لحاظ سرانه برای خدمات اجتماعی با توجه به گروههای آسیب‌دیده و در معرضِ آسیب؛
- توجه به توسعه‌ی فضاهای عمومی و هنر عمومی و حق معیشت و بیان‌گری در فضاهای شهری در ضوابط شهرسازی و طرح‌های توسعه و عمران در راستای تقویت نقش شهروندان در فضاهای شهری؛
- توجه به تأمین مسکن کم‌درآمدها و گروههای هدف با توجه به اصولِ«سکونت شایسته» و «مسکن استطاعت‌پذیر» با بازنگری در ضوابط شهری و سیاست‌های مسکن در راستای مقابله با شهروندزدایی از کم‌درآمدها در برنامه‌ریزی شهری و مسکن؛
- رعایت عدالت جنسیتی (سهمیه‌ی حداقل سی درصدی مدیریتی زنان)، جوان‌گرایی و توجه به حقوقِ اقوام و اقلیت‌های مذهبی در انتصاب‌های مدیریتی؛
- انتصاب مدیرانی باورمند و راسخ در زمینه‌ی حق به شهر و حقوق شهروندی؛
✓ نقش نظارتی در زمینه‌ی میراث‌فرهنگی و محیط‌زیست و زیست‌پذیریِ شهرها و تحققِ آمایشِ سرزمین
- تقویت خطوط قرمز در زمینه‌های حفاظت از میراث‌فرهنگی و محیط‌زیست و جمعیت‌پذیری و زیست‌پذیریِ شهرها در ضوابط شهری؛
- تدوین و تصویب ضوابط سخت‌گیرانه جهت ممانعت از دست‌اندازی و تخریب و تغییر کاربری اراضی کشاورزی؛
- تدوین و تصویب ضوابط سخت‌گیرانه جهت ممانعت از دست‌اندازی و تخریب و تغییر کاربری در بوستان‌های عمومی؛
- توجه ویژه به ملاحظات میراث‌فرهنگی و محیط‌زیست در سیاست‌ها و برنامه‌های بازآفرینی؛
- پیگیری جدیِ سیاست‌های کلی نظام در حوزه‌ی شهرسازی، سیاست‌های کلی نظام در آمایش سرزمین و سند شهرسازی و معماریِ اسلامی-ایرانی در زمینه‌ی رعایت آمایش سرزمین، جلوگیری از توسعه‌ی بی‌رویه‌یکلان‌شهرها، پیشگیری از مهاجرت به مراکز استان‌ها، سطح‌بندی شهرها، تأمین عدالت منطقه‌ای، احیای آبادی‌ها، توسعه‌ی نواحی کم‌توسعه و کم‌تراکم، توسعه‌ی دریامحور با توجه به جنوب و جنوب‌شرقی کشور؛
- جلوگیری از ساخت‌وسازهای بی‌برنامه، بدون تأمین زیرساخت و بدون کبفیت و هدایت روند ساخت‌وساز از طریق شهرک‌های برنامه‌ریزی شده، بهینه‌سازی توسعه‌ی درونی شهرها و بازآفرینیِ بافت‌های هدف؛
- توجه ویژه به اصل چهل‌وپنجم قانون اساسی (اصل انفال) و اصل پنجاهم قانون اساسی (حفاظت از محیط‌زیست) و سیاست‌های کلی نظام در حوزه‌ی شهرسازی و سیاست‌های کلی نظام در آمایش سرزمین و سند شهرسازی و معماریِ اسلامی-ایرانی برای حفاظت از محیط‌زیست در طرح‌ها؛
- توجه ویژه به موضوع تغییرات اقلیمی و برنامه‌ریزی برای کاهش انتشار کربن در طرح‌های توسعه و عمران و ضوابط شهری و مقررات ساختمانی و همچنین برنامه‌ریزی برای بازآفرینی شهری حولِ زیرساخت‌های سبز و استفاده از انرژی‌های پاک و تجدیدپذیر (به ویژه با توجه به ورود کشورهای توسعه‌یافته به عصر پسانفت)؛
- توجه ویژه به ارتقای معماری و شهرسازی با رویکرد بومی، فرهنگی و هویت‌مند با ترویج فرهنگ ایرانی و اسلامی در شهرسازی و ارزش‌های هویت‌مند و غنیِ معاصر؛
✓ رویکرد به تهیه‌ی طرح‌های شهری و سیاست‌گذاری در این زمینه
- تقویت جایگاه طرح‌های شهری و تحقق‌پذیری آن‌ها؛
- تقویت جایگاه تهیه‌کنندگان طرح‌های شهری و نظام حرفه‌ای برنامه‌ریزی در ایران؛
- به‌رسمیت شناختن و تقویت جایگاه حرفه‌مندان شهرسازی در تهیه‌ی اسناد پشتیبان ساخت‌وسازهای شهری؛
- ارزش‌بخشی به سهمِ تهیه‌ی طرح‌های توسعه و عمران و طرح‌های شهری و روستایی در ارزش‌افزوده‌ی ناشی از توسعه و عمران و واقعی‌سازیِ حق‌الزحمه‌ی تهیه‌ی طرح‌ها برای تحقق‌پذیری الزامات تضمین کیفیت و جلب مشارکت در طرح‌ها؛
- جلوگیری از تعدد تهیه‌ی طرح‌های موازی و متعارض؛
- یکپارچه‌سازی نظام برنامه‌ریزیِ تهیه‌ی طرح‌های توسعه و عمران (جامع و تفصیلی) با طرح‌های راهبردی و عملیاتیِ شهر و شهرداری (از طریق یا با هماهنگیِ سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور)؛
- اصلاح نظام و چهارچوبِ طرح‌های تفصیلی برای پرهیز از نگرشِ قطعه‌محور به شهر و در راستای تحقق اهداف طرح‌های جامع؛
- توجه به مفهوم «شهر مولد» در تهیه‌ی طرح‌های توسعه و عمران(اهمیت‌بخشی و تحقق‌پذیری و واقعی‌سازی موضوع اقتصاد شهری در تهیه‌ی طرح‌ها برای تأمین درآمدهای پایدار و مقابله با شهرفروشی) و لحاظِ موضوعِ مولدسازی دارایی‌ها در چهارچوبِ آن و نه گسیخته یا مقدم بر آن؛
- توجه ویژه به نوآوری شهری، هوشمندسازی شهری و زیست‌بوم‌های نوآوری در چهارچوبِ شهرهای مولد؛
✓ شفافیت و فسادستیزی
- اصلاح ساختار و اختیارات کمیسیون ماده‌ی پنج در راستای محدودیت مداخلاتِ معارض با طرح‌های جامع و تفصیلی، ارتقای نظارت‌پذیری و مشارکت نمایندگان جامعه حرفه‌ای و سازمانهای مردم‌نهاد تخصصی؛
- ارائه‌ی اطلاعات کامل طرح‌های توسعه و عمران و طرح‌های شهری در یک سامانه برخط و شفاف و دسترس‌پذیر برای همه؛
- آموزش اصول و ضوابط و مقررات شهرسازی و معماری به زبان ساده برای شهروندان از طریق تهیه‌ی محتواهای مناسب؛
- ارزیابی طرح‌های تفصیلی شهرهای مختلف، بررسی عوامل تخلف در ضوابط و تدوین رویه‌های شفاف برای تهیه‌ی طرح‌های تفصیلی جهت پیشگیری از تخلفات؛
- اجرای کامل و دقیق کاداستر؛
✓ اصلاح ساختار وزارت
ضمن حمایت از تفکیکِ وزارت مسکنوشهرسازی از وزارت راه‌وترابری، در عین ضرورتِ توجه به سیاست‌های توسعه‌ی مبتنی بر حمل‌ونقل همگانی(TOD) در طرح‌های توسعه و عمران شهری و منطقه‌ای و پرهیز دادن از تقلیلِ وزارت مسکنوشهرسازی به وزارتِ مسکن، پیشنهاد می‌شود:
- در راستای رفع گسیختگیِ برنامه‌های راهبردی و عملیاتی شهر و شهرداری با طرح‌های توسعه و عمران، کاهش تعارضات و تخلفات شهرداری‌ها، یکپارچگی مقررات شهری، تقویت نقش نظارتی وزارت، پیگیری و تحقق‌بخشی امور نهادسازی مورد نظر در برنامه‌ریزی مشارکتی، پیگیری شود تا سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور از وزارت کشور منتزع و به وزارت مسکنوشهرسازی الحاق شود.
- با توجه به ضرورت‌های مولدسازی شهرها (و نه الزاماً مولدسازی دارایی‌ها) و شهرهای مولد و بنابر نظر سرکارعالی که در نطق دفاعیه در مجلس شورای اسلامی نیز طرح نمودید، معاونت اقتصادی و سرمایه‌گذاری در وزارت مسکنوشهرسازی تأسیس شود.
امضاءکنندگان:
1- انجمن توانمندسازی و پیشگیری آشنا
2- انجمن توسعه‌ی گردشگری چهارباغ
3- انجمن حامیان شهر بدون مانع
4- بنیاد چهارطبقه
5- پژوهشکده‌ی نوین شهر معنوی ثامن
6- جامعه‌ی معماران و برنامه‌ریزان مشهد
7- دیده‌بان یادگارهای فرهنگی و طبیعی ایران
8- گروه چهارسوی مشهد
9- مؤسسه‌ی مردم‌نهاد همبود نصف‌جهان
10- مجمع کنشگران شهری هم‌ساخت
11- مجموعه‌ی بازچرخ
12- مکتب بافت (مشهد)
