پایانه جدید تهران و اماهای بی‌پایان

اواسط آذرماه امسال شهروندان تهرانی با یک پیامک و برخی دیگر با تصاویری که در فضای مجازی منتشر شد، مطلع شدند که پایانه شرق در تهران بالاخره افتتاح می‌شود. پایانه‌ای که از اوایل دهه 90 در حال ساخت بود و در سال 96 ناگهان متوقف شد و به گفته مهندس معمار پروژه، این توقف ناگهانی در حالی رخ داد که پیشرفت فیزیکی ساختمان اصلی  به 92 درصد رسیده بود.

افتتاح پایانه شرق بدون سروصدا نبود؛ برخی از شهروندان در گفت‌وگو با رسانه‌ها از سرگردانی به دلیل جابه‌جایی پایانه بدون اطلاع قبلی خبر دادند. در این میان معمار اولیه پروژه علیرضا شهابیان هم در گفت‌وگو با «روزن آنلاین» خبر می‌دهد که المان‌هایی به طرح اضافه شده که در نقشه اولیه‌ای که او طراحی کرده وجود نداشته است. او معتقد است که مالکیت معنویش در این پروژه رعایت نشده است.

به گزارش روزن آنلاین، اینستاگرام تهرانی‌ها به ناگهان پر شد از ویدیوهایی درباره پایانه شرق تهران. بلاگرهای فضای مجازی از ساختمان پایانه شرق ویدئو می‌ساختند و نوید افتتاح آن را می‌دادند. پایانه شرق در نهایت بعد از چند سال کش و قوس، 17 آذر امسال افتتاح شد؛ افتتاحی که البته با نارضایتی برخی از مسافران هم همراه بود.

اولین شوک از مدار خارج شدن پایانه شرق قدیم و انتقال سفرها به «پردیس مسافری شرق» بود؛ موضوعی که بنا بر گزارش خبرآنلاین با نارضایتی و نگرانی برخی از مسافران و راننده‌ها مواجه شده بود. مسافران در گفت‌وگو با این رسانه تاکید داشتد که مکان جدید ترمینال شرق به نقطه‌ای خلوت و تقریبا پرت منتقل شده و دسترسی به حمل و نقل عمومی هم ندارد. اما این تنها موضوع پایانه جدید شرق تهران نبود. معمار و طراح این پروژه، علیرضا شهابیان(آرش) در گفت‌وگو با «روزن آنلاین» تاکید دارد که براساس ویدئوها و تصاویری که از این مکان منتشر شده، دریافته که المان‌هایی به این فضا اضافه شده که اساسا در طراحی اولیه او جایی نداشته است: «من سازه‌های چوبی در این مکان دیدم که اساسا در طرح و نقشه اولیه من نبودند، مالکیت معنوی من در این پروژه رعایت نشده است.» او توضیح می‌دهد که در سال 91 که مجری طرح پایانه شرق سازمان پایانه‌ها بود، طراحی این پروژه به او واگذار شد. شهابیان از پیشرفت 92 درصدی طرح می‌گوید اما با این حال چون پروژه به ضرب‌الاجل مشخص مدیران نرسید، در نهایت در سال 96 متوقف شد. بعد از روی کار آمدن علیرضا زاکانی در شهرداری تهران، به گفته او برای این طرح مجددا مناقصه برگزار می‌شود و در نهایت تیم دیگری ادامه اجرای کار را بر عهده گرفتند: «من شماره تیم جدید را پیدا کردم و به آنها گفتم که حاضرم بدون هزینه کمک کنم تا بتوانم طرح به سرانجام برسد، زیرا خودم را مالک معنوی پروژه می‌دانستم.»

شهابیان می‌گوید با وجود اینکه تیم جدید از حضور او استقبال کردند، اما تماسی برقرار نشد و او از تصاویر و ویدئوها دریافته که پروژه آنطور که باید طبق طراحی اولیه او پیش نرفته است و دخالت‌هایی در طراحی داخلی صورت گرفته است.

پایانه شرق قدیم مساحتی حدود پنج هکتار داشت و در سال 1360 تاسیس شده است. آنطور که خبرگزاری مهر نوشته، آمار مسافران این پایانه در سال 97 نسبت به سال 93، 37 درصد کاهش داشت. پایانه جدید شرق اما براساس گفت‌وگوی حمیدرضا رحمانی، سرپرست سازمان پایانه‌ها مساحت تقریبی 13 هکتار دارد و همجوار با بوستان سرخه حصار است. رحمانی مدعی است که پایانه جدید شرق تهران به تدریج به بزرگترین پایانه مسافربری خاورمیانه تبدیل می‌شود!

چرا احداث پایانه شرق به درازا کشید؟

به گزارش روزن آنلاین، بعد از توقف پروژه اعضای ادوار شورای شهر تهران از پایانه شرق بارها و بارها دیدن کردند. محسن هاشمی رفسنجانی، رییس سابق شورای شهر تهران در یکی از بازدیدها این پروژه را به «لانه کبوتر» تشبیه کرد. اختلاف‌نظرها در دوره پنجم مدیریت شهری به کاربری مجموعه هم مربوط بود. برخی از کاربری پایانه صرف برای این پروژه می‌گفتند و برخی دیگر معتقد بودند که این فضا باید به مجموعه بزرگ فرهنگی تبدیل شود. از دیگر دغدغه‌هایی که درباره این پروژه وجود داشته، مجموع هزینه‌کرد برای اجرای آن بود. برخی اعضای شورای پنجم و مدیران شهری وقت بودند که بودجه مورد نیاز برای تکمیل این پروژه حدود 7 هزار و 500 میلیارد تومان بوده؛ در حالی که برخی می‌گویند پیمانکار پروژه معتقد بود که همزمان با توقف می‌شد با بودجه حدود 20 تا 30 میلیارد تومان، ساختمان اصلی را تکمیل کرد. مخالفان احداث پایانه همچنین به منسوخ بودن پایانه‌ها در دنیا اشاره می‌کردند.

نه تنها برخی مدیران شهری، بلکه یک گروه از رانندگان و مسافران پایانه شرق نیز مهرماه امسال با ایجاد یک کارزار خطاب به فرزانه صادق مالواجرد، وزیر راه و شهرسازی مخالفت خود با انتقال پایانه قدیم به جدید را اعلام کردند. آنها منطقه سرخه‌حصار را به دلیل دور افتادگی برای پایانه شدن نامناسب عنوان و اعلام کردند این انتقال موجب گرفتاری و سختی مسافران نیز می‌شود. گفته شده که قرار است برای این ترمینال ایستگاه مترو و خط اتوبوسرانی تندرو (بی‌آرتی) ایجاد شود اما اجرای این ایده‌ها طبعا در کوتاه‌مدت میسر نیست و مسافران دائمی این ترمینال، نمی‌توانند به آنها دل ببندند.

با وجود تمام مخالفت‌ها در نهایت پایانه شرق افتتاح شد، با هزینه‌کردی که باید دید چه مقدار بوده و ادعایی که می‌گوید باید به بزرگترین ترمینال خاورمیانه تبدیل شود. حالا باید دید پایانه جدید تا چه اندازه رضایت مسافران را در پی دارد.