در دومین پایتخت صفویه چه خبر است؟ + تصاویر

سال ۱۴۰۳ از نیمه گذشته، با تغییرات مدیریتی در سطح کشور کورسویی امیدی بر دل فعالان میراث‌فرهنگی که پیش‌تر صدایشان به گوش کسی نرسیده بود، تابیده شده است، گروهی از آنها در نامه‌ای به سید رضا صالحی امیری وزیر میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور نسبت به تخلفات صورت‌گرفته در دولت‌خانهٔ صفوی شهر قزوین هشدار داده‌اند.

به گزارش روزن آنلاین، فعالان میراث‌فرهنگی قزوین در حالی دست‌به‌دامن وزیر میراث‌فرهنگی برای حفظ هویت فرهنگی شهرشان شده‌اند که اقدامات مسئولان این استان در خصوص اجرای طرح‌های «مرمت گراند هتل» و «آزادسازی بقعه چهار انبیا» و «انصاری شرقی» بر خلاف طرح‌های مصوب بالادستی و اصول حفاظتی بر دل‌نگرانی‌های دغدغه‌‌مندان حفظ بافت تاریخی این شهر افزوده است.

فروردین ۱۴۰۳، نصب حصارهایی که چهره «گراند هتل» و بخشی از «دولت‌خانه صفوی» را از نگاه عابران پنهان کرده است، همچنین حضور کارگران در عرصه اثر ثبت ملی که خبر از انجام فعالیت عمرانی دارد، نگرانی و ابهاماتی برای دوستداران میراث‌فرهنگی ایجاد شده است، نگرانی‌ای که مدیرعامل صندوق توسعه صنایع‌دستی و فرش دستباف و احیا و بهره‌برداری از اماکن تاریخی در گفت‌وگو با خبرنگار «جماران» آن را بی‌مورد اعلام کرده و اطمینان می‌دهد هیچ اقدامی خلاف طرح مصوب شورای فنی در این محوطه تاریخی انجام نخواهد شد.

شهاب طلایی شکری می‌گوید: خوشبختانه «گراند هتل» قزوین سال گذشته در مزایده‌ای به بخش خصوصی واگذار شد، سرمایه‌گذار بر اساس طرح مصوب در حال مرمت این بنای تاریخی است، بنایی که قرار است با کاربری اقامتی ـ پذیرایی به بهره‌برداری برسد. این واگذاری صرفاً در بخش «گراند هتل» انجام شده، ما متوجه حساسیت و اهمیت تاریخی دولت‌خانه صفوی هستیم و اطمینان می‌دهم هیچ‌گونه دخل و تصرفی در خارج از محدوده هتل نخواهیم داشت.

او ادامه می‌دهد: در طرح مصوب مرمت «گراند هتل» اجازه پی‌کنی عمیق به سرمایه‌گذار داده نشده است، قصد ما احیای هتل و اضافه‌کردن آن به ظرفیت گردشگری استان است و اگر قرار بر ایجاد بنای جدید باشد از سازه‌های سبک استفاده خواهیم کرد. حریم منظری اثر نقض نمی‌شود و تمام فعالیت ما در کف خواهد بود و عمق زمین را نمی‌کاویم.

طلایی می‌گوید: سرمایه‌گذار این بنای تاریخی اهل قزوین است و با رویکرد مسئولیت اجتماعی در مزایده شرکت کرده است، او آمده تا با احیای هویت «گراند هتل»، نمادی برای شهر قزوین ایجاد کند. اطمینان می‌دهم که به‌هیچ‌وجه جای نگرانی نیست.

آغاز فعالیت عمرانی بدون داشتن پیوست میراث‌فرهنگی

اواخر اردیبهشت است، مصطفی ده پهلوان رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی کشور پیش‌تر اعلام کرده: «مهرماه ۱۴۰۲ دستورالعملی به استان‌ها و نهادهای اجرایی ابلاغ شده که بر اساس آن هر پروژه عمرانی نیازمند پیوست‌های تاریخی - فرهنگی است». خبری از گروه‌های باستان‌شناسی در محوطه دولت‌خانه صفوی و «گراند هتل» نیست، کاوش‌های باستان‌شناسی در این محدوده تاریخی به‌صورت کامل و مکفی انجام نشده است. کارگران فعالیتشان را پیش از شروع کار هیئت باستان‌شناسی آغاز کرده‌اند، با مشاهدات انجام شده بیم پی‌کنی عمیق در محوطه تاریخی شدت گرفته است.

اما رئیس پژوهشکده باستان‌شناسی کشور می‌گوید: اداره کل میراث‌فرهنگی قزوین اردیبهشت‌ماه درخواست مجوز کاوش کرده و چون کار اضطراری بود،۲۶ اردیبهشت مجوز صادر شده است.

او در گفت‌وگویی که مردادماه انجام شد هم اعلام کرد: همکاران ما از ۱ خرداد کاوش در بخش‌هایی از محوطه دولت‌خانه صفوی را شروع کردند و این مجوز یک دوره دیگر هم تمدید شد. هنوز گزارشی از گروه‌های باستان‌شناسی در اختیار پژوهشگاه قرار نگرفته، ما منتظر نتایج کاوش هستیم و پس از روشن‌شدن نتایج می‌توان درباره این محوطه تاریخی صحبت کرد.

او در پاسخ به این سؤال که گودبرداری در محوطه‌های ثبت ملی مجاز است یا خیر؟ هم می‌گوید: ضوابط اختصاصی حرایم با هم متفاوت است، بنای «گراند هتل» هم در اختیار صندوق حفظ و احیاست و درباره ضوابط مربوط به مرمت و بهره‌برداری از آن در شورای فنی تصمیم‌گیری می‌شود. اما به‌طورکلی پی‌کنی تا جایی که به شواهد و لایه‌های تاریخی آسیبی وارد نشود مجاز است. این عمق در برخی محوطه‌ها می‌تواند چند متر باشد و در برخی به ۲۰ سانت برسد.

او ادامه می‌دهد: پیش‌تر استان‌ها انجام کار مرمت و خواناسازی و نظایر را بدون مجوز انجام می‌دادند، ظاهراً فصل اول مرمت دولت‌خانه هم همین‌طور انجام شده، اما با نامه‌ای که امسال ابلاغ کردیم، ازاین‌پس کاوش باستان‌شناسی بدون مجوز پژوهشگاه مجاز نیست. ما باید مستندنگاری دقیقی از سراسر ایران داشته باشیم، نتایج کاوش باید به‌عنوان سند در باستان‌شناسی ایران باقی بماند. چون در کاوش ما لایه‌های تاریخی را برمی‌داریم. 

علی بیگی درباره محدوده کاوش در دولت‌خانه صفوی هم می‌گوید: گستره کاوش شامل بخش‌های محدودی در ادامه کاوش پیشین است و به‌مرور ممکن است نیاز به افزایش محدوده کاوش و تمدید زمان داشته باشند که ما این را بررسی می‌کنیم.

انتخاب پیمانکاری برای اجرای طرح مرمت «گراند هتل» که اقدامات غیرکارشناسی‌اش در جریان مرمت کاروان‌سرای ثبت جهانی «میان‌دشت» از خاطر دوستداران میراث‌فرهنگی نرفته و همچنین نصب حصارهای بلند و اقدامات غیرشفاف در این محوطه نگرانی دوستداران میراث‌فرهنگی را دوچندان کرده است. شواهد موجود حکایت از واگذاری بخشی از حیاط «گاراژ اقتصاد» - بخشی از عرصه دولت‌خانه صفوی - برای توسعه بنای «گراند هتل» دارد. موضوعی که توسط مدیرکل میراث‌فرهنگی استان قزوین هم تأیید می‌شود.

علیرضا خزائلی در این باره به خبرنگار جماران می‌گوید: طرح مرمت و ساماندهی «گراند هتل» دارای طرح مصوب در صندوق توسعه و احیای کشور است و بخشی از ضلع شمال «گراند هتل» که به این موضوع اختصاص‌داده‌شده، در این طرح مصوب دیده شده است.

 هیچ نوع اقدام پنهان‌کارانه‌ای دراین‌خصوص صورت نگرفته و کل عملیات مرمت توسط گروه نظارت صندوق احیا تحت رصد است، سرپرست کارگاه معرفی و تشریفات لازم انجام شده است، در مدت اندک از واگذاری بنا شاهد حضور چندباره مدیرعامل صندوق احیا برای بازدید از کارگاه بوده‌ایم و دکتر اعلایی استاندار محترم قزوین نیز همراه دکتر طلایی از این مجموعه بازدید داشتند و قطعاً کنترل‌های لازم برای انجام اقدامی خارج از طرح مصوب در این مجموعه بادقت و حساسیت از سوی اداره کل پیگیری می‌شود.

عکس‌های فعالان میراث‌فرهنگی اما گواه آن است که در محوطه گاراژ اقتصاد گودبرداری‌هایی با عمق بیش از ۲ متر انجام شده، گودبرداری در محوطه‌ای که پیش‌تر آقای خلج در آن گمانه‌زنی کرده و در عمق بیش از سه متر آن به بقایای کف‌سازی از دوره صفوی و حوض‌هایی مشابه آنچه در مینیاتورهای دوره صفوی می‌بینیم، رسیده بود.

منبع: جماران