نمی‌توان به بهانه توسعه، بخشی از شهر قدیم را صاف کرد

مؤسسه تهران، مطالعات کلانشهر در ارتباط با طرح توسعه دانشگاه تهران بیانیه ای صادر کرد.

به گزارش روزن آنلاین؛ مؤسسه تهران، مطالعات کلانشهر در ارتباط با طرح توسعه دانشگاه تهران بیانیه ای صادر کرد.  

متن این بیانیه بدین شرح است:

آیا می توان به بهانه توسعه، بخشی از شهر قدیم را صاف کرد و دوباره ساخت. این‌گونه طرح‌های توسعه اقتدارگرا در داخل شهری که به مروز زمان شکل گرفته با نادیده گرفتن حقوق شهروندی همراه است و شهروندانی که از قبل در شهر سکنی گرفته‌اند را مجبور می کند به زور و فشار از حق شهروندی خود بگذرند. چرا که کسی می خواهد اراده خود را به شهر تحمیل کند و این حق را برای خود قائل است که جایگزین دیگری بشود. با مصادیق این نوع نگاه و رویکرد که مخرب شهر قدیم هستند در طرح توسعه حرم شاهچراغ (ع) یا طرح توسعه حرم حضرت رضا (ع) که 350 هکتار بافت شهری را در برگرفت و بر جای آن ساختمان‌های دیگری روئیدند، آشنایی داریم. طرح امام‌زاده جعفر یزد نیز از این جنس است. این طرح به تدریج بخشی از بافت تاریخی شهرکهن یزد را در بر گرفت. از این مثال‌ها بسیار می‌توان گفت، اما در تمامی این طرح‌ها، دانشگاه و دانشگاهیان منفعتی نداشته و آن را مغایر با رویکردهای متعارف توسعه شهری و مخالف حقوق شهروندی می دانستند. ولی پدیده جدید این است که دانشگاه‌ها نیز به این رویکردهای مخرب شهر پیوسته‌اند. این بار بهانه تخریب، توسعه دانشگاه تهران و دستاورد آن تغییر و تحمیل عناصر ناهمخوان به شهر است. طرح‌های توسعه دانشگاه امیرکبیر، دانشگاه شریف و دانشگاه تهران که مادر دانشگاههای ایران است و در زمره نخستین مراکز آموزش معماری و شهرسازی کشور به حساب می آید از همین جنس است. از اتفاق روزگار است که در دانشگاهی که درس حفاظت از معماری و شهر تاریخی می دهند، طرح توسعه‌ای در دستور کار قرار گرفته است که 30 هکتار از اراضی پیرامون دانشگاه را در بر دارد. این 30 هکتار بخشی از بافت ارزشمند شهر تهران در دوران معاصر است و هویت شهر معاصر و ارزش‌های معماری و شهرسازی آن به تصویر می کشد. نسل حاضر و نسل‌های گذشته از آن خاطره دارند و هنوز هویت شهری تهران معاصر به آن وابسته است. مگر می‌توان در بافت ارزشمند شهر، نظام شهرسازی موجود را نادیده انگاشت؟ اگر دانشگاه قصد توسعه دارد، می تواند مانند تجربیات دیگر دانشگاههای تهران در همان دانه بندی موجود استقرار یابد، مانند آنچه در مورد دانشکده محیط زیست یا دانشکده شهرسازی دانشگاه تهران هم اکنون جاری است و در برخی از ساختمانهای اطراف دانشگاه این مراکز آموزشی فعال هستند. اما شواهد نشان می دهد طرح توسعه دانشگاه تهران با تخریب گسترده دانه بندی بافت شهری ارزشمند معاصر همراه است. حال بعد از گذشت دو دهه با خرید تدریجی خانه ها و اماکن و تخریب و تسطیح آن، بافت شهری اطراف دانشگاه تهران به خصوص در شمال و غرب آن همانند یک سرزمین سوخته شده است و در میان زمین‌هایی که هنوز خریداری نشده‌اند یک شهر بعد از بمباران را در ذهن تداعی می‌کند.

 باید یادآور شد همین محدوده توسعه مورد نظر در سال 1383 از سوی سازمان میراث فرهنگی به عنوان حریم ثبتی دانشگاه تهران منظور شده است و ضمن مشخص شدن ساختمان‌های واجد ارزش در آن (حدود 150 اثر)، ضوابط ساخت و ساز در مابقی املاک با حفظ حریم ارتفاعی و با حفظ دانه بندی موجود قطعات تصویب شده است. این طرح هنوز به قوت خود باقی است و اطراف دانشگاه در محدوده حریم مصوب میراث فرهنگی باقی مانده است. از این رو وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و شورایعالی شهرسازی و معماری ایران بارها با این طرح مخالفت کرده‌اند. اما علیرغم مخالفت‌ها این طرح همانند سایر طرح‌های توسعه اقتصاد محور آهسته آهسته به پیش می رود.  

امروز بافت شهری ارزشمند معاصر شهر تهران در با کیفیت‌ترین بخش آن در حال تغییر، تخریب و دگرگونی است، متأسفانه این بار باید با دانشگاه تهران مخالفت کرد. از دانشکده‌های معماری و شهرسازی دانشگاه تهران و از جامعه حرفه‌ای معماران و شهرسازان، از شورایعالی شهرسازی و معماری ایران و از وزارت میراث فرهنگی و گردشگری می توان انتظار داشت که با این تخریب گسترده در بافت ارزشمند شهری معاصر تهران همراه نشوند و خواستار توقف آن گردند. گرچه این تخریب گسترده توسط دانشگاه تهران در حال وقوع است اما جامعه حرفه‌ای نباید در مقابل آن سکوت کند و به نظر می رسد این بار دانشگاه تهران نیازمند آموزش است.