تهدید سرطان زمین در تهران

فرونشست‌ به یکی از ابربحران‌های کشور تبدیل شده است که نه‌تنها شهر تهران، بلکه بسیاری از مناطق شهری و روستایی کشور را درگیر کرده است. کم‌آبی و خشکسالی، برداشت بی‌رویۀ آب از چاه‌ها و همچنین عدم مدیریت منابع آبی، به این چالش دامن می‌زند. بااین‌حال، شهر تهران به‌جز فرونشست‌ها، با فروریزش‌ها هم مواجه است؛ یعنی ریزش‌هایی که در اثر سیستم فرسودۀ آب شهری رخ می‌دهد. زیرساخت‌های شهری تهران وضعیت ناپایداری پیدا کرده‌اند. آخرین فرونشست در تهران، مربوط به میدان ونک بوده است و مشخص نیست فرونشست بعدی در کدام خیابان شلوغ تهران اتفاق بیفتد؟ چندی پیش «علی بیت‌اللهی» مدیر بخش زلزلۀ مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، در مورد فرونشست‌ها تأکید کرده بود، شهرداری تهران با برعهده‌گرفتن مالکیت قنات‌های تهران، اقدام به ساماندهی موضوع فرونشست‌ها کند. همچنین آب و فاضلاب برای نوسازی و بهسازی شبکۀ آب شهری، اقدامی اساسی انجام دهد. 

 در انتظار مصوبه مجلس 

موضوع فرونشست‌ها موجب شد که در شورای‌عالی استان‌ها، لایحه‌ای به مجلس ارائه شود که دربارۀ آن، «محمد آقامیری» عضو شورای شهر تهران و رئیس کمیتۀ عمران شورای شهر تهران اظهار کرد: لایحه مربوط به بحران فرونشست‌ها تحت عنوان «لایحۀ کنترل و پیشگیری از فرونشست» در شورای شهر تهران با جمع‌بندی نظرات کارشناسان و اساتید تصویب و اسفند سال گذشته تقدیم شورای‌عالی استان‌ها شد. از طریق شورای‌عالی استان‌ها نیز، لایحه به کمیسیون کشاورزی، منابع طبیعی و آب مجلس داده شد که براین‌اساس، ۱۱ جلسه با سازمان‌های ذی‌ربط و متعدد از قبیل وزارت کشاورزی، راه‌وشهرسازی، سازمان نقشه‌برداری و… برگزار کردند. 

او اضافه کرد: با اصل ۸۵ شدن این مصوبه، تلاش شد که جزو لوایحی شود که در ۵ سال آینده جزو لوایح اولویت‌دار در مجلس باشد. قطعاً اگر این لایحه در صحن علنی هم مصوب شود، یک کارگروه قوی در کشور و سطح استان‌ها از جمله تهران تشکیل می‌شود؛ براساس این لایحه، وظایف و رویکردهای مدیریت شهری تهران هم مشخص می‌شود. خصوصاً در بحث مدیریت منابع آبی، پساب‌ها و همچنین بازچرخانی آب که تصمیمات روشن و مشخص است و منتظر مطرح و مصوب‌شدن این لایحه در صحن علنی مجلس هستیم.

 شهرداری تهران کم‌کاری کرده است

«سمیه رفیعی» نمایندۀ تهران و سخنگوی کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس هم، با تأکید بر بحران فرونشست‌ها در تهران، گفت: در بحران فرونشست‌ها در شهر تهران، شهرداری مهم‌ترین نقش را دارد و به نظر می‌رسد باتوجه‌به فرونشست قابل‌توجهی که در سطح شهر داریم و گزارش‌ها از طریق سازمان نقشه‌برداری کشور مداوم به دست ما می‌رسد، شهرداری و دیگر نهادها توجه بیشتری به این موضوع می‌کردند و شاهد کم‌کاری آن‌ها هستیم. 

او ادامه داد: در کمیسیون کشاورزی مجلس، همچون گذشته که جلسات مربوط به فرونشست‌ها برپا می‌شد، همچنان این دغدغه وجود دارد و لایحه از شورای‌عالی استان‌ها به کمیسیون آورده شد و بررسی‌ها و نکات مؤثری در قانون فوق دیده شده که برخی دستگاه‌ها با اجرای آن موافقند و برخی دستگاه‌ها هم مخالف؛ به این دلیل که می‌گویند، نیاز به لایحۀ مستقل برای فرونشست‌ها نیست. اما بااین‌حال، بررسی این لایحه در دستور کار مجلس قرار دارد تا بتوانیم در این زمینه لایحه‌ای خوب را مصوب کنیم و کنترل فرونشست‌ها را هم در شهر تهران و هم در دیگر مناطق کشور داشته باشیم.

تهران رکورددار فرونشست زمین

براساس گزارش «ایرنا»، سال گذشته «علیرضا زاکانی» شهردار تهران، دربارۀ فرونشست زمین در تهران گفته است که برداشت آب‌های زیرسطحی تهران و عدم جایگزینی، شرایطی ایجاد کرده است که فرونشست از جنوب شرق تهران به‌سمت مرکزی پیش می‌رود؛ بنابراین امکانات را به‌سمت بازچرخانی می‌بریم.

براساس همین گزارش، «حلیا سادات ‌حسینی» سرپرست ادارۀ کل محیط‌زیست و توسعۀ پایدار شهرداری تهران نیز، از فرونشست زمین به‌عنوان «زلزلۀ خاموش» یا «سرطان زمین» یاد کرده و گفته بود: براساس آمار در جنوب، مرکز و دشت‌های غرب و جنوب غرب استان تهران، شاهد بیشترین فرونشست زمین هستیم.

او با اشاره به اینکه تهران رکورددار فرونشست زمین در جهان است، به «ایرنا» گفته بود: توقف روند روبه‌رشد مصرف و برداشت آب و دادن فرصت تجدیدشوندگی برای احیاء آبخوان‌ها، صرفه‌جویی در مصرف آب به‌ویژه در بخش کشاورزی، تزریق آب‌های مازاد روی سطح زمین به سفره‌های زیرزمینی، استفادۀ صحیح و کارآمد از منابع آبی، ممنوعیت استفادۀ بیش‌ازحد از حوضه‌های آب‌های زیرزمینی، تصفیۀ آب‌های شهری و استفاده دوباره از آن در کارخانه‌ها، احداث چاه جذبی، از جمله راهکارهای برون‌رفت از فرونشست و مدیریت در کلان‌شهر تهران محسوب می‌شود.