خدایان ایلیمایی اندیکا در یک قدمی انفجار!

مجتبی گهستونی-فعال میراث فرهنگی خوزستان

این فیلمی که شما از تنگه «دلا» در خوزستان مبنی بر سالم بودن نقش برجسته‌های «تنگ بتا» می‌بینید و عملا گزارشی از تحرکات پیرامون آن به منظور انفجار این اثر تاریخی منحصر به فرد نمی‌دهد، مرا به شک انداخت و بر اصرار خود برای پیگیری‌های تکمیلی برای گشت و گذار در اطراف آن مصمم‌تر کرد.

اعلام یک سری تحرکات برای از بین بردن نقش کتیبه و برجسته‌های الیمایی (همدوره اشکانی) «تنگ بتا» از سوی اینجانب به عنوان یک روزنامه‌نگار دوستدار میراث‌فرهنگی به مقامات ارشد میراث‌فرهنگی موجب شد تا از تخریب همیشگی برجسته‌ترین سنگ‌نگاره‌های باستانی در خوزستان جلوگیری بعمل بیاید و مقادیری مواد منفجره به همراه ابزار کار توقیف شود.

از تلاش برای منفجر کردن سیزده نقش برجسته الیمایی در ارتفاعات اندیکا در شمال خوزستان با به کاربردن مقادیری مواد منفجره از سوی حفاران و قاچاقچیان آثار تاریخی، موجب شد تا اینجانب مقامات مسئول را در جریان انجام یک سری تحرکات از سوی قاچاقچیان بگذارم که سرانجام تیمی منسجم به دستور قائم مقام وزارت میراث‌فرهنگی، مدیرکل میراث‌فرهنگی خوزستان و فرماندهی یگان حفاظت میراث‌فرهنگی وارد عمل شده و از تخریب همیشگی برجسته‌ترین سنگ نگاره‌های باستانی در خوزستان جلوگیری کند.

در گام نخست، مقامات ادارات کل میراث‌فرهنگی خوزستان، احدی از مسئولین محلی اندیکا را مامور به انجام تهیه گزارش از محل مورد نظر در ارتفاعات کوهستان‌های اندیکا می‌کنند و ایشان گزارشی مبنی بر اینکه هیچگونه تحرکی که نقش برجسته‌ها را تهدید کند مشاهده نشده مخابره می‌نماید. آیا پای «پوآرو»یی دیگر برای دهن‌کجی به میراث‌های با ارزش تمدنی در میان است.

با آگاهی از این موضوع که گزارش دوستداران میراث‌فرهنگی را کذب و خلاف واقع فرض می‌کرد، خواهان تشکیل گروهی برای راستی آزمایی از تحرکات حفاران و قاچاقچیان آثار تاریخی در تنگ بتا اندیکا شدیم که با ابتکار یگان حفاظت و سایر مقامات اداره کل میراث‌فرهنگی خوزستان، گروهی از واحدهای مختلف عازم بازدید از محل شده که با بررسی جهات مختلف متوجه انجام تحرکات گوناگون می‌شوند و حتی مواد و ابزار مورد نظر برای انفجار را هم مشاهده می‌کنند.

لازم است توضیح بدهم که همواره بر ارتقا ادارات شهرستانی و به کارگیری نیروی کارشناسی در بخش‌های مختلف و تجهیز نیروی یگان حفاظت به خودرو، سوخت لازم برای انجام ماموریت‌های مورد نیاز به خصوص در شرایط کوهستانی، دوربین دید در شب، چراغ قوه‌های پرقدرت، افشانه، شوکر برقی، دوربین عکاسی، بی‌سیم، اسلحه و اختصاص تنخواه تاکید داشته‌ام.

راه‌اندازی پایگاه الیمایی‌شناسی در خوزستان و استقرار آن در اندیکا قابلیت آن را خواهد داشت تا کلیه نقش برجسته‌های الیمایی واقع کوهستان‌های خوزستان مورد حفاظت جدی قرار بگیرند.

جا دارد از آقایان دارابی قائم مقام وزارت میراث‌فرهنگی، سردار مهری فرماندهی یگان حفاظت میراث‌فرهنگی کشور، ارسطوزاده ارسطوزاده مدیرکل میراث‌فرهنگی خوزستان، سرهنگ میرمقدم فرماندهی یگان حفاظت میراث‌فرهنگی خوزستان و همکاران اعزامی ایشان، سلطانی رئیس اداره میراث‌فرهنگی مسجدسلیمان و همکاران اعزامی ایشان، حسینی معاونت میراث‌فرهنگی خوزستان که در این مورد برای حصول نتیجه پیگیری لازم را بعمل آوردند تشکر و قدردانی کنم.

تنگ بتا در محدوده دشت شیمبار و در گردنه خدایان و در دره‌ای محصور در ارتفاعات شهرستان اندیکا قرار گرفته است.

این نقش برجسته و پنج کتیبه تنگ بتا که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌اند در سال ١٨٤١ میلادی (١٨٣ سال پیش) توسط یک باستان شناس به نام «سر اوستن هنری لایارد کشف شد. در سال ١٩٢٨ سرکنسول انگلیس در اهواز به نام «مونی پنی» عکس‌هایی از این نقش برجسته گرفته و در سال ١٩٣٠ توسط باستان‌شناسی دیگر به نام «هر تسفلد» آن عکس‌ها منتشر می‌شود. نخستین شرح نقش برجسته و بررسی کتیبه‌های تنگ بتا را «بیوار» و «شکد» پس از دو ماه سکونت در شیبمبار در سال ١٩٦٢ انجام دادند. در سال ١٩٦٣ «هانسمن» نیز در چهارچوب «برنامه توسعه ملی ایران» به محل رفت و تعداد زیادی کلیشه عکس از آنها تهیه کرد. «لویی واندنبرگ» و «کلاوس شیپمن» از دیگر باستان‌شناسان حاضر در خوزستان، به دفعات در سال‌های ١٩٦٢، ١٩٦٤ و ١٩٦٨ به تنگ بتا رفته و تعداد زیادی کلیشه عکس تهیه می‌کند

منبع: سایت میراث خبر