سالهاست که چرخ متروی تهران لنگ میزند؛ نه بودجه کافی بابت توسعه و نگهداری ناوگان این مد حمل ونقلی توسط شهرداری تزریق میشود؛ نه کمکهای دولتی به سراغ مترو میآید و نه عایدی از محل فروش بلیت مترو کفایت میکند.
به گزارش روزنآنلاین، عدم تامین منابع مالی به میزان مطلوب و متناسب با نیاز سبب شده شبکه متروی تهران «کژدار و مریز» مسیر را طی می کند و به همین خاطر علاوه بر کند بودن فرآیند توسعه خطوط، با فرسودگی ناوگان روبرو است؛ بگونهای که این روزها هر هفته اخباری از توقف قطار و اختلال در خطوط به گوش میرسد.
بلیتفروشی یکی از راههای تامین مالی برای توسعه و نگهداشت مناسب خطوط مترو است اما در تهران از این امکان به درستی استفاده نمیشود.
هزینه واقعی سفر با مترو
برآوردهای کارشناسی نشان میدهد هزینه واقعی سفر با مترو در حال حاضر حدود ۳۰ هزار تومان است که براساس موادی از قوانین برنامه توسعه، پرداخت یکسوم از این رقم بر عهده مسافر، یکسوم بر عهده دولت و یکسوم دیگر برعهده شهرداری است. اما در طول سالهای اخیر دولتهای مختلف از پرداخت سهم خود از محل یارانه بلیت سرباز زدند و این مبلغ سال به سال بر میزان طلب انباشته شهرداری از دولت میافزاید؛ بدون اینکه عزمی بابت پرداخت آن وجود داشته باشد.
با این حال مراعات وضعیت معیشتی شهروندان بهویژه در دوره تورمی اخیر یعنی از سال ۹۷ تاکنون از یکسو و نبود ظرفیت کافی در مجموعه شبکه حمل و نقل عمومی برای پاسخ به نیاز شهر از سوی دیگر، سبب شده شورای شهر تهران از تصویب نرخ بلیت معادل سهم یکسومی مسافران از هزینه سفر با ناوگان مترو پرهیز کند. از شش سال قبل همزمان با آغاز جهش ارزی، تورم عمومی در کشور هر سال نرخهای بالایی را ثبت کرد اما قیمت بلیت مترو سال به سال نصف و کمتر از نصف تورم عمومی افزایش پیدا کرد. به این ترتیب با این رویه نرخگذاری برای بلیت مترو، اکنون شهروندان کمتر از نصف رقمی را که باید به عنوان سهم خود بابت هر سفر مترویی بپردازند، در قالب خرید بلیت پرداخت میکنند.
دولت حداکثر ۹ درصد یارانه میدهد
اما سید جعفر تشکری هاشمی، رئیس کمیسیون حمل و نقل شورای شهر تهران معتقد است نباید حمل ونقل عمومی برای شهروندان گران شود چراکه جذابیت سفر با اتوبوس و مترو کاهش مییابد؛ اما به ازای آن میتوان استفاده از حمل و نقل شخصی را از روشهایی مثل دریافت عوارض محدود کرد.
تشکری هاشمی در مورد وضعیت پرداخت یارانه بلیت اتوبوس و مترو از سوی دولت به شهرداری تهران به روزنآنلاین گفت: بر اساس احکامی از برنامه چهارم توسعه که البته هیچگاه به اجرا نرسید، مقرر شده بود که یکسوم هزینه سفر با مترو یا اتوبوس را شهرداری تهران متقبل شود، حداقل یکسوم را دولت به عنوان یارانه پرداخت کند و حداکثر یک سوم را نیز شهروندان پرداخت کنند. اما در طول این سالها هیچ گاه این قاعده به مرحله اجرا در نیامده و اکنون نیز سهمی حدود ۱۰ درصد را شهروندان پرداخت میکنند.
وی افزود: در مورد سهم دولت هم با توجه به فراز و نشیبهایی که داشته، نمیتوان عدد قابل توجهی را به عنوان دریافتیها نام برد و به طور کلی مبالغ یارانه بلیت خیلی کم بودند؛ طوری که در برخی سالها گاهی سهم پرداختی دولت به عدد ۹ درصد رسیده و گاهی هم خیلی کمتر و بعضا هم به کلی مبلغی پرداخت نشده است.
سهم ۹۰ درصدی شهرداری از یارانه بلیت
به گفته تشکری، با قیمتگذاری فعلی برای بلیت، تقریبا بیش از ۹۰ درصد بلیت مترو و اتوبوسهای شهری یارانهای است و اگر دولت سهم خود را پرداخت کند، از این عدد کسر میشود و اگر سهم خود را پرداخت نکند، تقبل کل این یارانه به دوش شهرداری تهران خواهد بود.
دیدگاه معاون سابق حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران درباره واقعی کردن قیمت بلیت مترو یا حداقل رساندن این نرخ به سهم یکسومی مسافران این است که اگر بخواهیم مبلغ بیشتری از مردم در قالب بلیتفروشی دریافت کنیم، از جذابیت سفر با حمل و نقل عمومی برای شهروندان کاسته خواهد شد. وی گفت چنین تصمیمی را هیچگاه نه شهرداری تهران و نه مدیریت شهری نداشته و حتی به آن اعتقاد نداریم که مردم بخواهند مبلغ واقعی نرخ کرایه اتوبوس و مترو را پرداخت کنند.
به جای مترو، سفر با خودروی شخصی گران شود
رئیس کمیسیون عمران و حمل ونقل شورای شهر تهران در عین حال با اذعان به اینکه پرداخت اینگونه یارانهها به بودجه شهرداری تهران فشار وارد میکند، در عین حال گفت: اگر بخواهیم نرخ کرایه را واقعی کنیم علاوه بر اینکه پرداخت آن برای مردم سخت است، به نوعی به اهدافی که در قالب توسعه حمل و نقل عمومی دنبال میکنیم، خدشه وارد کردهایم چراکه هدف از توسعه حمل ونقل عمومی این است که با جذابیتی که در قیمت تمام شده سفر دارد، مردم را از سفر با خودروی شخصی منصرف کند. اما در مورد جابهجایی با خودروی شخصی این تدابیر باید اتخاذ شود؛ یعنی سیاستها بگونهای باشد که مردم بین گزینه استفاده از حمل و نقل عمومی یا خودروی شخصی، به سمت حمل ونقل عمومی بیایند. ما هم در شورای شهر معتقدیم که شهروندان باید همچنان حداقل سهم را در کرایهها پرداخت کنند و یارانه از طرف دولت و شهرداری داده شود.
وی در پاسخ به اینکه چه الزامی برای مشارکت دولتها در پرداخت سهمی از هزینههای حمل و نقل عمومی وجود دارد، گفت: قطعا مصوبات مجلس در این موضوع بسیار تعیین کننده خواهد بود، چراکه ارقام مصوب یارانه بلیت در بودجههای سالانه کشور درج میشود و وظیفه نظارت بر حسن اجرای بودجه نیز بر عهده مجلس است.
ضرر مسافران مترو از قیمت غیرواقعی بلیت
به گزارش روزنآنلاین، اگرچه تمایلی به واقعی کردن قیمت بلیت و یا حتی افزایش سهم مسافران از پرداخت هزینه تمام شده سفر با مترو وجود ندارد، اما به نظر میرسد این سیاست به منزله دلسوزی نابهجایی برای مسافران مترو است که در نهایت دودش به چشم آنها خواهد رفت.
غرض مدیریت شهری این است که به معیشت مردم فشار مضاعفی وارد نکنند و به همین خاطر سفر مترویی را به بهای ناچیزی میسر کردهاند. از طرفی هزینه ۳۰ هزار تومانی سفر با مترو صرفا با درنظرگرفتن هزینههای جاری همچون حقوق و دستمزد و نگهداشت برآورد شده و به گفته تشکری هاشمی، هیچگاه استهلاک سرمایه در این محاسبه لحاظ نشده است. در صورتی که نرخ استهلاک در هزینه سفر مترو لحاظ شود، قیمت واقعی بلیت به مراتب بیشتر از ۳۰ هزار تومان خواهد بود و بلیت حدود ۳۰۰۰ تومانی فعلی معادل حداکثر ۶-۵ درصد از ارزش ریالی سفرهای مترویی است.
با این وصف اگر متروسوارها بهای بیشتری بابت بلیت بپردازند و دستکم معادل سهم قانونی خود در پرداخت این هزینه مشارکت کنند، کمتر با مشکلاتی مثل خرابیهای مکرر و ضعف در نگهداشت مواجه خواهند شد. اما اکنون عملا مترو در نبود بودجه کافی رو به فرسودگی میرود و این فرسودگی در نهایت بیش از همه مسافرانش را کلافه میکند.