بلوط گران است، چه کسی هزینه‌­اش را بپردازد؟

اگر حیات‌وحش آفریقا یک سرمایه جهانی است، پس کل دنیا باید هزینه آن را بپردازد.» جمله‌ای از بنیانگذار کنیای نوین در مورد حفاظت از حیات‌وحش آفریقا که امروز درک بهتری از اهمیت و واقعیت آن داریم.

به گزارش روزن آنلاین، «اگر حیات‌وحش آفریقا یک سرمایه جهانی است، پس کل دنیا باید هزینه آن را بپردازد.» جمله‌ای از بنیانگذار کنیای نوین در مورد حفاظت از حیات‌وحش آفریقا که امروز درک بهتری از اهمیت و واقعیت آن داریم. اهمیت زاگرس، پرداخت هزینه برای حفاظت آن و اینکه چه کسی باید این هزینه را بپردازد، از موضوعات مورد بحث است که بی‌ربط به گزاره بیان‌شده در ابتدای این نوشتار نیست. مهم بودن زاگرس برای کشور، به کرات از سوی مسئولین، متخصصین و فعالین محیط‌زیست بیان شده است.

از بیان اهمیت زاگرس در حفظ آب و خاک و پایداری حیات در کشور که بگذریم، ارزش ۲۰۰ هزار دلاری برای هر درخت بلوط، سخنی است که مدیران سازمان منابع‌طبیعی برای لزوم حفاظت از این جنگل‌ها و بیان ارزش این درختان به آن متوسل می‌شوند و در هر محفلی آن را یادآوری می‌­کنند. اما نکته مهم در استفاده از این جمله، مخاطب اشتباه مدیران سازمان است. درحالی‌که این سخن از سوی یک مدیر دولتی خطاب به مردم بیان می‌­شود که گوینده این سخنان به نمایندگی از دولت، خود باید مخاطب این گفتار باشد و برای حفظ بلوط ۲۰۰ هزار دلاری اقدامی متناسب با ارزش آن انجام دهد. شعاری بودن این گفته را می‌توان با رخداد اخیر تأیید کرد. در ۳۰ مهرماه سال جاری، مدیرکل منابع‌طبیعی استان ایلام اعلام کرده است که خسارت تخریب بلوط­‌های بانکول توسط پیمانکار شرکت گاز به خزانه دولت واریز شده است. میزان دریافت خسارت در این پروژه مهمترین آزمون برای درک باور مدیران سازمان به ارزش ۲۰۰ هزار دلاری هر بلوط است.

آیا مدیران مدعی ارزش بالای بلوط، چنین هزینه‌ای را برای خسارت واردشده به بلوط مطالبه کرده یا این جمله صرفاً حلوایی است برای شیرین کردن دهان؟ به‌طور یقین دریافت این هزینه هیچ‌گاه صورت نگرفته است و نخواهد گرفت. با‌این‌حال، چه میزان از هزینه دریافتی صرف حفاظت از بلوط و توسعه منطقه برای کاهش تخریب جنگل شده است؟ سؤالاتی که پاسخ به آنها، خود دلیل تداوم تخریب در زاگرس است. به‌گمان نویسنده این سطور، این گزاره تکراری برای ممانعت مردم محلی در استفاده از جنگل و در نکوهش استفاده معیشتی آنان از جنگل به‌کار گرفته می‌­شود. حال اگر یک بلوط ۲۰۰ هزار دلار ارزش دارد، هزینه حفاظتش را به مردم محلی بپردازید تا از آن نگهداری کنند. اگر زاگرس برای حفظ آب و خاک کشور حیاتی است و زندگی پهنه وسیعی از کشور به زنده ماندن بلوط وابسته است، هزینه این خدمات را به ساکنان زاگرس پرداخت کنید. برای ساکنین زاگرس که در انتهای لیست شاخص‌­های توسعه قرار دارند، این جمله یک فانتزی و مفهومی انتزاعی است که نه می‌­تواند نرخ بیکاری را کاهش دهد، نه فقر منطقه را کاهش دهد و نه مانع مهاجرت جوانان زاگرس شود. آری بلوط باارزش است و ارزش بالای آن در حفاظت از منابع خاک، تأمین آب برای کشور و پایداری حیات در بخش وسیعی از پهنه ایران است.

ارزش بلوط و زاگرس را نباید مردم محلی با فقر و استفاده نکردن از مواهب این جنگل‌­ها بپردازند. لازم است دولت‌­ها این ارزش را صرف توسعه زاگرس کند تا برای یک روستایی ساکن زاگرس، استفاده از سوخت هیزمی برای گرمایش زمستانه، تبدیل اراضی شیب‌­دار جنگلی به زمین زراعی و دامپروری سنتی توجیه اقتصادی نداشته باشد. از سوی دیگر، دولت با مطالبه ارزش ۲۰۰ هزار دلاری بلوط در تخریب‌­های وسیع، بی‌مبالاتی در پروژه‌های توسعه را کاهش دهد. بلوط باارزش است، هزینه‌اش را بپردازید قبل از آنکه همه مجبور به پرداخت هزینه ناشی از تخریب آن شویم.

منبع: روزنامه پیام ما