ماجرای ساختمان شرکت ملی نفت ایران در لندن

روزن‌‌آنلاین؛  فرشید خدادادیان، رئیس سابق مرکز اسناد صنعت نفت   - از زمانی که موضوع قرارداد وزارت نفت ایران با شرکت کرسنت پترولیوم به یک چالش حقوقی تبدیل شد، نام ساختمان لندن بر سر زبان ها افتاد. 

ساختمان تاریخی موسوم به   "خانه شرکت ملی نفت ایران" در لندن که من در سال دوهزار و هشت میلادی و در آستانه یکصد سالگی صنعت نفت ایران، در سفر به لندن موفق به بازدید آن شدم، از جمله اموال طرف ایرانی قرارداد تشخیص داده شد که مصادره آن به نفع شاکی، بخشی از خسارتش را جبران کند.

این ساختمان، یکی از ساختمان های قدیمی و تاریخی خیابان اس.دبلیو.وان.اچ است که امروزه خیابان "آ.سیصد و دو" خوانده می شود و در نزدیکی وست مینستر واقع شده است. 

خرید ساختمان در دوران شرکت ملی نفت انجام شده، اما مستندات تاریخ نفت به ما می گوید که حضور نماینده و ماموری از ایران در لندن برای موضوع نفت، از دوران فعالیت کمپانی نفت نیز مرسوم و معمول بود. سید فخرالدین شادمان، متولد سال سال هزار و دویست و هشتاد و شش خورشیدی، یعنی یک سال قبل از اکتشاف نفت در ایران، بعدها و پس از سپری کردن مدارج دانشگاهی و در جوانی برای مدت هفده سال نمایندگی دولت ایران در کمپانی نفت انگلیس و ایران را بر عهده داشت و در لندن ساکن بود. 

خبر مرتبط

یادداشت وحید آقایی؛ معمار و پژوهشگر

خانه شرکت ملی نفت ایران؛ سرانجام قرارداد کرسنت چه سرمایه‌ای از ایرانیان بر باد داد؟

این روزها کمتر فرد ایرانی است که در جراید و مطبوعات، خبرگزاری‌ها و شبکه‌های مجازی داخل و خارج از کشور، خبر حکم دادگاه تجدیدنظر انگلستان در قبال توقیف ساختمان تحت مالکیت وزارت نفت ایران در لندن معروف به خانۀ شرکت ملی نفت ایران، به‌عنوان بخشی از بدهی‌های قرارداد پرحاشیۀ کرسنت را مطالعه نکرده یا به گوشش نخورده باشد. اتفاقی تلخ برای ایرانیان که حکایت از اموال ملی و سرمایه‌هایی ارزشمند دارد که بر باد رفته است...

اما ساختمان نفت در لندن که سال پنجاه و چهار خورشیدی به مبلغ هجده و نیم میلیون لیره انگلیس خریداری شد، سال هزار و نهصد و هفتاد میلادی برابر با هزار و سیصد و چهل و هشت خورشیدی توسط دیوید رودن آرشیتکت معروف آن سال ها طراحی  و بصورت  یک ساختمان اداری چندین طبقه مثلثی شکل ساخته شده بود. ساختمان با گذشت زمان، تغییرات جزئی و تغییر کاربری داشت، اما بخش عمده‌ای از ساختمان که اکنون قدیمی یا خالی است روزگاری محل آمد و شد کارکنان ایرانی شرکت ملی نفت ایران بود. 

ساختمان قبل از موضوع کرسنت یکبار دیگر نیز محل چالش بود. هنگانی که بانک بارکلیز بابت اجاره طبقه همکف و تجاری ساختمان از شرکت ملی نفت ایران تهدید به تحریم شد. بانک بارکلیز طرف یک اجاره بلندمدت بود که از سال هزار و نهصد و هفتاد و نه میلادی با شرکت ملی بخشی از خانه شرکت نفت در لندن را برای شعبه بانک بارکلیز اجاره می‌کند.  

در سندی که پیشتر و در همین زمینه از میان اسناد نفت ایران دیدم و در این یادداشت منتشر می‌شود، مهندس آقاخان بختیار، مدیر بازرگانی وقت شرکت ملی نفت ایران در سال هزار و سیصد و پنجاه و چهار طی نامه ای به دکتر اقبال، مدیرعامل شرکت ملی نفت ضمن توضیح مبلغ و شرایط خرید اقساطی ساختمان در لندن و پرداخت وجوه از محل صندوق‌های بازنشستگی نفت، خواستار مجوز بهره نه درصدی به صندوق های بازنشستگی نفت شده بود. هامش نویسی این نامه اداری که امروز سندی مهم است نشان می دهد این موضوع انجام شده اما طبق همین سند مشخص است مقرر شده در سال بعد از آن بودجه خرید ساختمان مذکور در بودجه شرکت ملی نفت ایران دیده و عملا بدهی به صندوق های بازنشستگی نفت عودت داده شود. 

به هرحال ساختمان مذکور سرنوشتی عجیب در چالش حقوقی بین حکومت ایران با یک کمپانی نفتی اماراتی یافته است و بنا به آخرین اعلام رسمی به نظر می‌رسد مصادره آن قطعی شده است.